Türkiye ekonomisi 2001 krizinden sonra yeni bir maceraya girdi. IMF Programı eşliğinde bankalarını yeniden yapılandırdı. Görev zararlarını tahvile çevirerek kamu mali disiplinini sağladı. Paradan altı sıfır attı, 2005 – 2010 arasında tarihin en yüksek doğrudan yabancı sermaye yatırımı girdi. Bu gelişmeler sonucunda para ikamesi (dolarizasyon) tersine döndü ve insanlar TL’ye güvenmeye başladıkları için yabancı para mevduatlarını TL’ye çevirdiler, TL değer kazandı. Özelleştirmelerle kamu kuruluşları ve malları satıldı ve 60 milyar dolardan fazla gelir elde edilerek kamu harcamalarında kullanıldı. Dış borçlar 114 milyar dolardan 450 milyar dolara yükseldi ve bu paralar kamu harcamalarında kullanıldı. Bu dönem boyunca Türkiye’nin Cari fiyatlarla GSYH’si 272 milyar dolardan 851 milyar dolara, kişi başına geliri 4.317 dolardan 10.546 dolara yükseldi.
Yazının altında sunduğum 2000 ve 2017 yıllarına ait iki tabloya karşılaştırmalı olarak bakarsak şu sonuçlara ulaşıyoruz (veriler için kaynak: IMF, WEO Database, October 2018 ve https://knoema.com/atlas):
(1) Cari fiyatlarla GSYH büyüklüğü açısından Arjantin ve İsveç bu 18 yılda ilk 20’deki yerlerini kaybetmişler, buna karşılık ilk 20 ekonomi arasında olmayan Endonezya ve Suudi Arabistan bu kategoriye girmiş.
(2) Çin cari fiyatlarla GSYH büyüklüğü açısından 6’ncı sıradan 2’nci sıraya, Hindistan 13’üncü sıradan 6’ncı sıraya, Rusya 20’nci sıradan 11’inci sıraya yükselmiş. Almanya, İngiltere ve Fransa birer basamak geriye düşmüşler. Türkiye, bütün bu gelişmelere karşın bu 18 yılın sonunda başladığı yerde kalmış. 2000 yılında 17’inci sıradaymış 2017 yılında da 17’inci sırada.
(3) Kişi başına gelirde nasıl değişiklikler olmuş diye bakarsak Çin 125’inci sıradan 73’üncü sıraya, Güney Kore 38’inci sıradan 30’uncu sıraya, Rusya 95’inci sıradan 63’üncü sıraya, Avustralya 27’inci sıradan 11’inci sıraya yükselmiş. Japonya5’inci sıradan 27’nci sıraya, İngiltere 14’üncü sıradan 24’üncü sıraya düşmüş. Türkiye 65’inci sıradan 64’üncü sıraya yükselmiş.
2000 yılında dünyada kişi başına gelir ortalama 5.500 dolardı. Türkiye’nin kişi başına geliri aynı yıl 4.317 dolardı. Türkiye orta gelir tuzağında bulunuyordu. 2017 sonunda dünyada kişi başına ortalama gelir 10.680 dolar, Türkiye’nin kişi başına geliri 10.546 dolar. Türkiye, bu 18 yılda orta gelir tuzağından çıkamamış görünüyor.
Henüz elimizde 2018 GSYH’si yok. Hükümetin Yeni Ekonomi Programındaki tahmini olan 763 milyar dolarlık GSYH’yi esas alırsak 2018 yılında Türkiye’nin, Hollanda’nın altına düşerek 18’inci sıraya gerilemesi söz konusu olacaktır. Bu durumda kişi başına geliri de 9.000 dolar düzeyine düşecek ve Türkiye bu alanda 70’inci sıralara gerileyecek demektir.
2018 yılı GSYH’si açıklandığında son 16 yılda, kamu kuruluşları ve kamu mallarının özelleştirilmesi de dahil olmak üzere elindeki bütün imkânları kullanmış olan, Türkiye’nin geldiği yerin başladığı noktadan da geride olduğunu göreceğiz.
Bu durumun tek nedeni ilk bakışta ucuz görünen ama uzun vadeli sorunları çözemediği için gerçekte çok pahalıya mal olan kısa vadeli popülist yaklaşımların son 8 yılda kalıcı ve doğru yaklaşımlara tercih edilmesidir.
| 2000 | GSYH | Nüfus | KB Gelir | |||
| Ülke | Milyar USD | Sıra | Milyon Kişi | Sıra | USD | Sıra |
| ABD | 10.285 | 1 | 282,2 | 3 | 36.450 | 8 |
| Japonya | 4.888 | 2 | 126,8 | 9 | 38.532 | 5 |
| Almanya | 1.950 | 3 | 82,2 | 12 | 23.719 | 23 |
| İngiltere | 1.648 | 4 | 58,9 | 21 | 27.982 | 14 |
| Fransa | 1.362 | 5 | 60,9 | 20 | 22.364 | 25 |
| Çin | 1.211 | 6 | 1.262,6 | 1 | 959 | 125 |
| İtalya | 1.142 | 7 | 56,9 | 22 | 20.051 | 29 |
| Kanada | 742 | 8 | 30,8 | 35 | 24.124 | 21 |
| Meksika | 708 | 9 | 101,7 | 11 | 6.959 | 51 |
| Brezilya | 655 | 10 | 175,3 | 5 | 3.739 | 72 |
| İspanya | 595 | 11 | 40,6 | 28 | 14.677 | 33 |
| Güney Kore | 562 | 12 | 47,0 | 25 | 11.948 | 38 |
| Hindistan | 462 | 13 | 1.053,1 | 2 | 439 | 155 |
| Avustralya | 415 | 14 | 19,2 | 49 | 21.669 | 27 |
| Hollanda | 413 | 15 | 16,0 | 57 | 25.921 | 17 |
| Arjantin | 284 | 16 | 37,1 | 31 | 7.669 | 47 |
| Türkiye | 273 | 17 | 63,2 | 17 | 4.317 | 65 |
| İsviçre | 272 | 18 | 7,2 | 92 | 37.868 | 7 |
| İsveç | 260 | 19 | 8,9 | 81 | 29.283 | 13 |
| Rusya | 260 | 20 | 146,6 | 6 | 1.772 | 95 |
| 2017 | GSYH | Nüfus | KB Gelir | |||
| Ülke | Milyar USD | Sıra | Milyon Kişi | Sıra | USD | Sıra |
| ABD | 19.391 | 1 | 325,7 | 3 | 59.532 | 8 |
| Çin | 12.238 | 2 | 1386,4 | 1 | 8.827 | 73 |
| Japonya | 4.872 | 3 | 126,8 | 11 | 38.428 | 27 |
| Almanya | 3.677 | 4 | 82,7 | 16 | 44.470 | 19 |
| İngiltere | 2.622 | 5 | 66,0 | 22 | 39.727 | 24 |
| Hindistan | 2.601 | 6 | 1339,2 | 2 | 1.942 | 143 |
| Fransa | 2.583 | 7 | 67,1 | 21 | 38.477 | 26 |
| Brezilya | 2.056 | 8 | 209,3 | 5 | 9.821 | 68 |
| İtalya | 1.935 | 9 | 60,6 | 23 | 31.953 | 28 |
| Kanada | 1.653 | 10 | 36,7 | 38 | 45.032 | 18 |
| Rusya | 1.578 | 11 | 144,5 | 9 | 10.743 | 63 |
| Güney Kore | 1.531 | 12 | 51,5 | 27 | 29.743 | 30 |
| Avustralya | 1.323 | 13 | 24,6 | 53 | 53.800 | 11 |
| İspanya | 1.311 | 14 | 46,6 | 30 | 28.157 | 33 |
| Meksika | 1.150 | 15 | 129,2 | 10 | 8.910 | 72 |
| Endonezya | 1.016 | 16 | 264,0 | 4 | 3.847 | 116 |
| Türkiye | 851 | 17 | 80,7 | 19 | 10.546 | 64 |
| Hollanda | 826 | 18 | 17,1 | 65 | 48.223 | 14 |
| S. Arabistan | 687 | 19 | 32,8 | 41 | 20.849 | 39 |
| İsviçre | 679 | 20 | 8,5 | 98 | 80.910 | 3 |
Mahfi EĞİLMEZ – 20.02.2019
Kendime Yazılar – http://www.mahfiegilmez.com/
http://www.mahfiegilmez.com/2019/02/bir-arpa-boyu-yol.html
