Son dönemlerde alternatif bir finansman modeli olarak giderek önem kazanan sat-kirala-geri al; taşınır ve taşınmaz iktisadi malların, finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankaları tarafından kiracıdan satın alınması, kiracıya geri kiralanması ve sözleşme süresi sonunda mülkiyetin kiracıya devredilmesi şeklindeki işlemler bütününü ifade etmektedir.
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17/4-y maddesine göre; finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarınca bizzat kiracıdan satın alınıp geriye kiralanan her türlü taşınır ve taşınmazlara uygulanmak üzere ve kiralamaya konu kıymetin mülkiyetinin sözleşme süresi sonunda kiracıya devredilecek olması koşulu ile kiralamaya konu taşınır ve taşınmazın kiralayana satılması, satan kişilere kiralanması ve devri KDV’den istisnadır. Arıca belirtmek gerekir ki bu işlem için, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/1-j maddesinde de kurumlar vergisi istisnası düzenlenmiştir.
Kanun hükmü uyarınca; finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarının 6361 sayılı Kanun kapsamında, bir taşınır veya taşınmazı sahibinden satın alıp bizzat sahibine geri kiralaması işlemine, söz konusu taşınır ve taşınmazın mülkiyetinin sözleşme süresi sonunda kiracıya devredilecek olması koşulu ile KDV istisnası uygulanır. İstisna, kiralamaya konu taşınır ve taşınmazların satın alınması, satan kişilere kiralanması ve tekrar kiralayana devri işlemlerinde uygulanacak olup, aynı sözleşme kapsamındaki işlemlerin ayrıştırılarak farklı uygulamalara tabi tutulması mümkün değildir.
Yine Kanun hükmüne göre; istisna kapsamında, finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarına devredilen her türlü taşınır ve taşınmaz malların iktisabında yüklenilen ve devrin yapıldığı döneme kadar indirim yoluyla giderilemeyen KDV, devrin yapıldığı hesap dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınır.
Buna göre; istisnaya konu taşınır ve taşınmazların iktisabında yüklenilen KDV’nin indiriminde; devrin yapıldığı döneme kadar indirim yoluyla telafi edilen kısım için herhangi bir düzeltme yapılmaz. Ancak, kiracılarca bu taşınır ve taşınmazların iktisabında yüklenilen ve devrin yapıldığı döneme kadar indirilemeyen kısım “İlave edilecek KDV” olarak beyan edilir ve devrin yapıldığı hesap dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınır.
Örneğin Mayıs/2021 döneminde 2.000.000-TL KDV ödenerek satın alınan bir taşınmaz Aralık/2023 döneminde sat-kirala-geri al işlemine konu edilmiştir. Bu işlemde KDV istisnası için üç durumdan biriyle karşılaşılacaktır.
İlk duruma göre; taşınmazın satın alındığı Mayıs/2021 döneminden sat-kirala-geri al işlemine konu edildiği Aralık/2023 dönemine kadar KDV beyannamelerinden herhangi birinde ödenecek KDV çıkması halinde, taşınmazın satın alınması esnasında yüklenilen 2.000.000-TL tutarındaki KDV’nin tamamı indirim yoluyla telafi edildiğinden herhangi bir düzeltme işlemi yapılmayacaktır.
İkinci duruma göre; taşınmazın satın alındığı Mayıs/2021 döneminden sat-kirala-geri al işlemine konu edildiği Aralık/2023 dönemine kadar KDV beyannamelerinin tümünde devreden KDV olmakla birlikte, bu aralıktaki beyannamelerde en düşük devreden KDV tutarı 500.000-TL’dir. Bu halde, taşınmazın satın alınması esnasında yüklenilen 2.000.000-TL tutarındaki KDV’nin (2.000.000 – 500.000=) 1.500.000-TL’lik kısmının indirim yoluyla telafi edildiği kabul edilecek, indirim yoluyla telafi edilemeyen 500.000-TL tutarındaki KDV işlemin yapıldığı Aralık/2023 döneminde “İlave Edilecek KDV” olarak beyan edilecek ve aynı zamanda gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınacaktır.
Üçüncü duruma göre; taşınmazın satın alındığı Mayıs/2021 döneminden sat-kirala-geri al işlemine konu edildiği Aralık/2023 dönemine kadar KDV beyannamelerinin tümünde 2.000.000-TL üzerinde devreden KDV bulunması halinde, taşınmazın satın alınması esnasında yüklenilen 2.000.000-TL tutarındaki KDV’nin tamamı indirim yoluyla telafi edilememiş olacaktır. Bu halde, taşınmazın satın alınması esnasında yüklenilen ve indirim yoluyla telafi edilemeyen 2.000.000-TL tutarındaki KDV işlemin yapıldığı Aralık/2023 döneminde “İlave Edilecek KDV” olarak beyan edilecek ve aynı zamanda gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınacaktır.
(Bu yazı 23/12/2023 tarihinde ekonomim.com sitesinde yayımlanmıştır.)
