Başlık sizi şaşırtabilir ancak, durum gerçekten tam olarak böyle!
Daha fazla merak ettirmeden söyleyelim: Konu, emtia stok beyanı ile ilgili!
Emtia stok beyanı, bugüne kadar çıkarılan Yapılandırma Kanunlarının hemen hemen tamamında yer alıyor, yani, bu kanunların vazgeçilmez bir düzenlemesi. Bu düzenleme, vergi mükellefleri açısından matrah ve vergi artırımı kadar önemli! Üstüne, beyanda bulunan şirkete ve ortaklarına (gerçek ve tüzel kişi ortak) sağladığı vergi avantajı da cabası!
Emtia stok beyanı düzenlemesi neden yapılıyor?
Emtia stok beyanı, gerçek bir bilanço barışı için son derece önemli. Reel sektörün talep ettiği ve ihtiyaç duyduğu düzenlemelerden de birisi.
Bilanço hesaplarının düzeltilmesine ilişkin olan bu düzenlemenin getirilme nedeni ilgili Kanunlarda şu şekilde ifade ediliyor: “işletme kayıtlarının fiili durumlarına uygun hale getirilerek kayıtlı ekonomiye geçişin teşvik edilmesi, kayıt dışı faaliyetlerin kayıt altına alınması ve bu suretle gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin yasal kayıtlarının gerçek durumu yansıtır bir hale getirilmesi”. Gerçekten de, yaşanan fahiş fiyat artışları ve yüksek enflasyon işletmelerin bilançolarında düzeltme yapılma ihtiyacı doğuruyor. Bu açıdan bakıldığında, stok affı, son derece doğru ve önemli bir düzenleme!
Şirketler en çok ilgiyi neden bu düzenlemeye gösteriyor?
Gerçekten de, yapılandırma düzenlemelerinde en çok ilgi bu düzenlemeye gösteriliyor! Neden mi? Çünkü, emtia stok beyanı düzenlemesi ile; gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan yani faturasız emtiaları yasal kayıtlarına intikal ettirmek suretiyle, kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirme imkânı sağlanıyor. Bu şekilde, faturasız satın alınan ve işletmede fiilen bulunup da muhasebe kayıtlarında yer almayan emtialar kayıtlara alınabiliyor, yasal kayıtlar fiili duruma uygun hale getiriliyor! Daha ne olsun, sağladığı diğer avantajlarda
Emtia stok beyanı hangi avantajları sağlıyor?
1) Faturasız emtiaların faturası Devletten alınıyor.
2) Faturasız emtialar düşük bir KDV ödenerek kayıtlara alınıyor.
3) Faturasız mal bulundurulduğu gerekçesiyle cezalı KDV tarhiyatı yapılma riski ortadan kaldırılıyor (KDVK. Mad. 9/2).
4) Beyan edilen emtia için ödenen KDV indirim konusu yapılabiliyor.
5) Kayıtlara alınan emtialar nedeniyle hem bilançonun aktif tarafında hem de işletmenin öz kaynaklarında da bir artış sağlanıyor.
6) Bildirilen emtia nedeniyle özel fon hesabına alınan tutar, ortaklar tarafından şirketten vergisiz olarak çekilebiliyor.
7) Devlet güvencesinde geleceğe yönelik risksiz, düşük KDV’li stok yaratılıyor.
Gerçekten de emtia stok beyanının birbirinden değerli faydaları bulunuyor.
Beyan edilen emtialar için özel karşılık hesabı açılıyor!
Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin, beyan ettikleri emtialar için bilançonun pasif kısmında (525 Kayda Alınan Emtı̇a Özel Karşılık Hesabı) açmaları gerekiyor.
Bunun ortaklara dağıtılması vergiye ve beyana tabi değil!
Emtia için ayrılan karşılık tutarı, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi hâlinde, sermayenin bir unsuru sayılıyor ve vergilendirilmiyor. Yani, karşılık hesabındaki tutarın ortaklara dağıtılması kar payı dağıtımı olarak kabul edilmiyor ve stopaja tabi tutulmuyor. Çünkü, belgesiz olarak alınan emtiaların bedelinin ortaklar tarafından ödendiği kabul ediliyor!
Gerçek kişi ortaklarda durum nasıl?
Emtia stok beyanında bulunan şirketlerin karşılık hesabındaki tutarları gerçek kişi ortaklarına dağıtmaları halinde, bu işlem kar payı dağıtımı olarak kabul edilmediğinden, stopaja tabi bulunmuyor. Ayrıca, ortakların bu şekilde aldıkları tutarları yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan etmeleri ve gelir vergisine tabi tutmaları da söz konusu değil! Örneğin, beyan edilen malların kayda alınması nedeniyle oluşan 10 Milyon TL fonu gerçek kişi ortağına dağıtan şirket 1 Milyon TL (=10 Milyon TL x %10) kâr dağıtım stopajını ödemiyor, ortak bu dağıtım kâr payı sayılmadığı için 1 Milyon TL (= (10 Milyon TL/2 x % 40) – (1 Milyon TL)) gelir vergisi ödemekten kurtuluyor.
Şirket ortağı başka bir tüzel kişi ise ne olacak?
Emtia stok beyanında bulunan şirketin ortaklarından birisinin veya birkaçının şirket olması da durumu değiştirmiyor. Söz konusu emtia için özel karşılık hesabına kaydedilen bu tutarların şirket ortağı olan Şirketlere dağıtılması halinde de, stopaj yapılmayacak ve söz konusu ödeme bu şirketler tarafından da kurum kazancına dahil edilmeyecek. Dahil ediliyorsa da, beyanname üzerinde diğer indirimler satırında gösterilerek, kurumlar vergisine esas kazanç tutarından düşülecek.
Peki, bu şirketler aldıkları tutarları kendi ortaklarına dağıtırsa ne olacak?
Hiçbir şey olmayacak, ortak olduğu şirketten emtia stok beyanı karşılığında ortak olduğu şirket tarafından kendilerine aktarılan tutarları kendi ortaklarına dağıtan şirkette bu dağıtım nedeniyle kar payı stopajı yapmayacak, gerçek kişi ortakları ise elde ettikleri tutarlar için yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeyecek, veriyorsa bu tutarları beyanlarına dahil etmeyecekler ve vergilendirmeyecekler. Tüzel kişi ortakları da aynı şekilde kendilerine aktarılan bu tutarları dönem kazançlarına dahil etmeyecekler ve vergilendirmeyecekler. Bu şirketlerin söz konusu tutarları kendi ortaklarına dağıtmaları halinde de, aynı şekilde işlem yapılmaya devam edilecek. Hem de gittiği yere kadar!
Maliye bu konuda verdiği bir özelgede,
“İşletmesinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtiayı 6736 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi hükümleri kapsamında beyan eden (A) İnşaat San. ve Tic. A.Ş.’nin söz konusu emtia için özel karşılık hesabında izlediği tutarlar sermayenin unsuru sayılacağından, özel karşılık hesabına kaydedilen bu tutarların ortağı olan Şirketinize dağıtılması halinde vergi kesintisi yapılmayacak ve söz konusu ödeme Şirketiniz tarafından da kurum kazancına dahil edilmeyecektir.
Öte yandan, Şirketinize aktarılan bu tutarların gerçek kişi ortaklarınıza dağıtılması durumunda da gelir vergisi kesintisi yapılmayacaktır.”
şeklinde açıklama yapmış bulunuyor (GİB. İstanbul VDB’nin 02.05.2018 tarihli ve 62030549-120[94-2018/124]-E.427752 sayılı Özelgesi).
Tavşanın suyunun suyu gibi!
Evet, konu tam olarak da, tavşanın suyunun suyu fıkrası gibi!
“Köylünün biri Hoca’ya bir tavşan getirir. Hoca, köylüyü elinden geldiği kadar yedirir, içirir. Bir hafta sonra aynı adam yine gelir. Hoca tanıyamaz.
– Geçen hafta size tavşan getiren köylüyüm, der.
Hoca yine güler yüz gösterip çorba çıkarır:
– Tavşan suyundan çorbaya buyurun! diye de ufak bir laf dokundurur.
Aradan birkaç gün geçer, üç köylü gelip hocaya misafir olmak isterler. Hoca:
– Siz kimlersiniz, diye sorar.
– Tavşan getiren köylünün komşusuyuz! derler.
Hoca, la havle çeke çeke bunlara da çorba çıkarır, misafir eder.
Ne var ki, bir hafta sonra yine birkaç kişi gelir. Hoca, bunlara kim olduklarını sorar.
– Tavşanı getirenin komşusunun komşusuyuz! derler.
Hoca bozulur. Ama belli etmez. Misafirlere:
– Hoş geldiniz! der.
Ancak, ortalık kararmadan yemek olarak önlerine bir tas su getirir. Köylüler tasa şaşkın şaşkın baktıktan sonra, bunun ne olduğunu sorarlar.
Hoca, yapılan bir iyiliği istismar eden bu insanlara, gereken dersi şu sözlerle verir.
– Ne olacak? Tavşanın suyunun suyudur.”
Sonuç olarak;
Emtia stok beyanı düzenlemesi, beyanda bulunan şirketlerin ortaklarına büyük bir avantaj sağlıyor. Bu beyan nedeniyle özel fon hesabında izlenen tutarların ortaklara dağıtılması, kar payı dağıtımı sayılmadığından, stopaj dahil hiçbir vergiye tabi bulunmuyor. Gerçek kişi ortaklar bu şekilde kendilerine aktarılan tutarlar için yıllık gelir vergisi beyannamesi vermiyorlar, başka gelirleri nedeniyle yıllık gelir vergisi beyannamesi veriyorlarsa bu tutarları beyanlarına dahil etmiyorlar ve vergilendirmiyorlar. Ortakların tüzel kişi olduğu durumlarda da sonuç değişmiyor! Emtia stok beyanında bulunan şirketler tarafından bu şekilde ortakları olan şirketlere aktarılan söz konusu tutarlar ilgili dönem kurum kazancına dahil edilmiyor ve kurumlar vergisine tabi tutulmuyor. Silsile bu şekilde devam ediyor.
(Kaynak: Abdullah Tolu / Ekonomim.com | 25.09.2023)
