Deniz ve Hava Taşıma Araçları İçin Liman ve Hava Meydanlarında Yapılan Hizmetlere İlişkin Katma Değer Vergisi İstisnası
1-İstisnanın Kapsamı
Katma Değer Vergisi Kanunu (KDVK) m. 13/1-b’de, deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yapılan hizmetlerin KDV’den istisna olduğu hükme bağlanmıştır. Bu hükme göre istisnanın uygulanması için hizmetin;
-Liman ve hava meydanlarında,
-Deniz ve hava taşıma araçları için, yapılması gerekmektedir. Dolayısıyla liman ve hava meydanlarında yapılmayan hizmetler, deniz ve hava taşıma araçları için yapılsa bile istisnaya tabi olmazken; liman ve hava meydanlarında yapılmakla birlikte deniz ve hava taşıma araçları için yapılmayan hizmetlere de istisna uygulanması mümkün değildir.
İstisna kapsamına, liman ve hava meydanlarında yük ve yolcuya verilen tahmil, tahliye ve benzeri hizmetler de dâhil olmak üzere, deniz ve hava taşıma araçları için yapılan seyrüsefere ilişkin her türlü hizmet girmektedir. Bu kapsamda deniz ve hava taşıma aracına verilen temizlik, güvenlik gibi hizmetler istisna kapsamında değerlendirilir. Ayrıca, hava ve deniz taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında verilen pilotaj, römorkaj, palamar, uçak ve gemilerin parkı gibi hizmetler de KDV’den istisnadır. İstisna kapsamındaki hizmetin türünün yanı sıra, hangi deniz veya hava taşıma aracı için verildiğinin faturada gösterilmesi şarttır.
İstisna kapsamındaki liman ve hava meydanlarının sınırları, alanları İdare tarafından belirlenmiş ve liman veya hava meydanı olarak tanımlanmış yerler olması gerekmektedir.
Bu kapsamda liman, sınırları İdare tarafından belirlenen, gemilerin güvence içinde yük ve yolcu alıp verebilecekleri veya yatabilecekleri, barınabilecekleri, rıhtım, iskele, şamandıra demir yerleri ve yaklaşma alanları ile kapalı ve açık depolama alanlarını, atık alım tesislerini, idari ve hizmet amacıyla kullanılan bina ve yapıları veya bunların bazı kısımları ve bu bölümlerin hepsine girişin kontrollü olduğu yerleri, diğer tüm yapıları, kullanımlı veya boş sahaları içine alan bölümleri içeren doğal ya da yapay deniz yerlerini ifade etmektedir.
Hava meydanı (alanı) ise; karada ve su üzerinde, içerisindeki bina, tesis ve donatımlar dâhil hava araçlarının kalkması, inmesi ve yer manevraları için hazırlanmış, hava araçlarının bakım ve diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına, yük ve yolcu indirilip bindirilmesine elverişli tesisleri bulunan yerleri ve ayrıca, hava seyrüsefere ilişkin hizmetlerin yerine getirilmesi amacına yönelik olarak hava meydanı uzantısı olarak faaliyet göstermek üzere kurulmuş hava seyrüsefer istasyonları/hava seyrüsefer tesislerini kapsamaktadır.
İstisna sadece hizmetleri kapsamakta olup, mal teslimleri bu istisna kapsamına girmemektedir.
08/08/2011 tarihli ve KDVK-60/2011-1 sayılı KDV Sirkülerinde, konuyla ilgili KDV’den istisna bazı işlemler aşağıdaki gibi belirtilmiştir.
Tahmil ve Tahliye: Yükün (genel kargo, dökme yük, sıvı yük, konteyner, araç vb.) gemi ambarı, tankı veya güvertesinden liman sahasına alınması veya gemiye yüklenilmesi için verilen hizmetler.
Yükün Aktarılması (Shifting): Müşteri, acente veya armatörden herhangi birinin talebi ile konteyner veya diğer yüklerin gemi üzerinden karaya, karadan gemiye yer değiştirmesi hizmeti.
Limbo: Konteyner ve diğer yüklerin gemiden gemiye veya şat, duba veya benzeri yüzer vasıtalara aktarma hizmeti.
Vinç Hizmeti: Limanda kendi imkanları ile konteyner veya diğer yüklerin tahmil tahliyesini yapan üçüncü şahıslara veya doğrudan yüke verilen vinç hizmeti.
Kilitleme ve Bağlama (Lashing): Gemiye yüklenen konteyner ve diğer yüklerin birbirine ve/veya gemiye bağlama/sabitleme malzemesi ile bağlanması hizmeti.
Kilit ve Bağ Çözme (Unlashing): Gemiden tahliye edilecek konteyner ve diğer yüklerin birbirlerine ve/veya gemilere bağlanmalarını sağlayan bağlama ve sabitleme malzemelerinin çıkarılması hizmeti.
Nezaret Hizmeti: Konteyner ve diğer yüklerin gemiden sahaya indirilmesi veya gemiye yüklenmesi esnasında verilen gözetim hizmeti.
Ambar Kapağı Açma/Kapama Hizmeti: Tahmil, tahliye yapılabilmesi için gemi ambar kapaklarının vinç marifetiyle açılması, gerekli hallerde iskele veya rıhtımda istiflenmesi ve kapatılması hizmeti.
Gemi İşgaliye: Geminin tahmil, tahliye ve diğer operasyonlar amacıyla iskele, rıhtım veya demirleme sahalarında bağlı kalması esnasındaki barınma işgaliye ücreti.
Gemi Fuzuli İşgaliye Hizmeti: Gemilerin; iskele, rıhtım, demirleme sahaları gibi yerleri hizmet bitiminden sonra veya işletmenin izni olmaksızın fuzuli olarak işgal etmelerinin ücreti.
Gemi Aktarma: Geminin rıhtım veya iskele üzerinde kendi imkanlar ve/veya römorkör, pilot yardımı ile yer değiştirilmesi hizmeti.
Gemilerin Atıklarının Alınması: İşletmeye ait rıhtım ve iskelelere yanaşan liman içindeki demirleme sahasına demirleyen gemilerin katı ve/veya sıvı atıklarının alınması hizmeti.
Tekrar Sevk Konteynerler (Transit): Hizmete başlamadan önce beyan edilmesi koşuluyla, limana denizyoluyla gelip herhangi bir maniplasyona tabi tutulmaksızın tekrar denizyolu ile aynı limandan gidecek olan konteynerlere ait ücretler.
Acente Ücreti veya Acente Komisyonu: Gemi veya mürettebatına verilen acentelik hizmeti karşılığında alınan bedeller.
08/08/2011 tarihli ve KDVK-60/2011-1 sayılı KDV Sirkülerinde, konuyla ilgili istisna kapsamına girmeyip KDV’ye tabi bazı işlemler aşağıdaki gibi belirtilmiştir.
Konteyner İçi Bağlama/Çözme (Konteyner İçi Lashing/Unlashing) Hizmeti: Konteynerlerin içine konulan yüklerin bağlama/sabitleme malzemesi ile bağlanması (lashing), bağlı yüklerin bağlama sabitleme malzemelerinin çözülmesi (unlashing) hizmeti.
Ardiye: Limana gelen konteyner ve diğer yüklerin, kapalı ve açık sahalarda, saklanması, depolanması, etiketlenmesi, paketlenmesi ve benzeri katma değerli hizmetler.
Terminal Hizmeti: Konteyner ve diğer yüklerin limana giriş ve çıkış ya da saha içinde yer değiştirme işlemi amacıyla vinç ve benzeri yükleme boşaltma ekipmanları ile yükleme indirme hizmeti.
Konteyner Dolum Hizmeti: Konteynerin yükleme boşaltma ekipmanları ile insan gücü yardımı ile saha içinde doldurulması hizmeti.
Konteyner Boşaltma Hizmeti: Konteynerin yükleme boşaltma ekipmanları ile insan gücü yardımı ile saha içinde boşaltılması hizmeti.
Konteyner İçi Aktarma Hizmeti: Saha içinde yükün bir konteynerin içinden diğer konteynerin içine aktarılması hizmeti.
Konteyner Tam Tespit Hizmeti: İthal veya ihraç edilmek üzere, saha içinde bulunan konteynerin gümrük müdürlüğü birimlerince veya yetkili bir mercinin isteği üzerine beyana ve gerekli evsafa uygunluğunun denetlenmesi için insan gücü veya yükleme boşaltma ekipmanları kullanılarak komple boşaltımı ve dolumu hizmeti.
Konteyner Muayene/Numune Alma Hizmeti: Saha içinde bulunan konteynerin, gümrük müdürlüğü birimlerince veya yetkili bir mercinin isteği üzerine kapağının açılması, muayene edilmesi ve yükten numune alınması hizmeti.
Konteyner Tamir Hizmeti: Hasarlı konteynerin acentenin veya yük sahibinin talimatı ile tamir edilmesi hizmeti.
Konteynere Elektrik Verilmesi: İçinde barındırılan yükün özelliği gereği soğutma tertibatı bulunan özel konteynerler için sahada ardiye süresi içinde elektrik enerjisi verilmesi bir teslim niteliği olduğundan istisna kapsamına girmemektedir.
Konteyner Temizleme (Yıkama-Kurutma): Konteynerin içinin temizlenmesi için verilen hizmetler.
Konteyner Nakliye Hizmeti: Konteynerin bir yerden bir yere taşınması hizmeti.
Tartı Hizmeti: Konteyner veya diğer yüklerin kantar marifetiyle tartılması hizmeti.
ISPS Hizmeti: Uluslararası gemi ve liman tesisi güvenlik hizmeti.
Konu hakkında verilmiş özelgeler aşağıda özetlenmiştir.
Özelge: Kaleiçi Yat Limanı içerisinde kooperatif tarafından üyelere veya üçüncü kişilere verilecek yat/tekne bağlama hizmeti (yer tahsisi/gemi parkı) ve palamar hizmeti KDVK m. 13/1-b uyarınca KDV’den istisnadır[1].
Özelge: Firma tarafından havaalanında verilen yolcu indirme-bindirme, konma, konaklama, manifesto (yolcu listesi), plan çekme, hava sahalarında çalışma, meydan açtırma (meydan çalışma saatinin uzatılması) hizmetleri KDV’den istisnadır[2].
Özelge: Liman sınırları içindeki iskele ve benzeri yerlere gelecek ve bu yerlerden ayrılacak gemilere verilen her nevi kılavuzluk hizmeti, KDVK m. 13/1-b kapsamında KDV’den istisna olup, bu hizmetin yürütülmesinde kılavuz kaptanların ihtiyaçlarına yönelik olarak inşa edilecek servis ve kılavuzluk istasyonu nedeniyle yüklenilen ve indirim yoluyla giderilemeyen vergilerin iadesi mümkündür[3].
Özelge: Yurt dışından gelip Türkiye’ye gümrük girişi veya yurt dışına gümrük çıkışı yapmak isteyen yatlara verilen seyir izin belgesi (transitlog işlemi) alınmasına yönelik hizmetler, KDVK m. 13/1-b uyarınca KDV’den istisnadır[4].
Özelge: İthal edilecek malların taşınması amacıyla kiralanan gemi için ödenen acente ücreti veya acente komisyonu gibi hizmet bedelleri, KDVK m. 13/1-b uyarınca KDV’den istisnadır[5].
Özelge: Firma tarafından yurt dışından gelen ya da yurt dışına giden yatlara limanlarda verilen seyirle ilgili her türlü belgenin ve seyir edecek olan yatlarda görevli personellerde (kaptan, aşçı, vb.) bulunması zorunlu belgelerin (gemi adamı belgesi vb.) hazırlanmasına ilişkin acentelik hizmeti, KDVK m. 13/1-b uyarınca KDV’den istisnadır[6].
Özelge: Firmanın acenteliğini yaptığı yerli ve yabancı hava yolu firmalarına ait hava taşıtlarına işleticiler tarafından KDVK 13/1-b kapsamında verilen hizmetler için firmaya düzenlenen faturalarda KDV hesaplanmaması gerekmektedir. İstisna kapsamındaki hizmetlerin firma tarafından yerli ve yabancı hava yolu firmalarına yansıtılmasına yönelik düzenlenecek faturalarda da KDV hesaplanmayacaktır[7].
Özelge: Sınırları İdare tarafından belirlenen liman sahası içerisinde olması şartıyla, şamandıra demir yerlerinde demirleyen gemilere liman başkanlığı personeli, gümrük muhafaza memurları, gemi acentaları ve gemi personelinin tekne ile taşınması hizmetinin, deniz araçları için yapılan seyrüsefere ilişkin hizmetler kapsamında değerlendirilerek KDVK m. 13/1-b çerçevesinde KDV’den istisna tutulması gerekmektedir. Ancak söz konusu hizmetlerin, sınırları İdare tarafından belirlenmiş olan liman sahasının dışında demirleyen gemilere verilmesi halinde, genel hükümlere göre KDV’ye tabi tutulması gerekmektedir[8].
Özelge: Dâhili ticaret kapsamında yurt içinde bir limandan diğer bir limana yük taşıyan yerli gemiler ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığının askeri savaş gemileri ile denizaltılarına firma tarafından verilen tahmil, tahliye, yükün aktarılması, limbo, vinç hizmeti, kilitleme ve bağlama, kilit ve bağ çözme, nezaret hizmeti, ambar kapağı açma ve kapama hizmeti, gemi işgaliye hizmeti, gemi fuzuli işgaliye hizmeti, dökme ve içme suyu teslimleri, gemi aktarma ve gemi atıklarının alınması hizmetleri, KDVK m. 13/1-b kapsamında KDV’den istisna tutulacaktır. Ancak, elektrik teslimlerinin KDVK m. 13/1-b kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir. Bu nedenle, yurt içinde bir limandan diğer bir limana yük taşıyan yerli gemiler ve askeri savaş gemileri ile denizaltılara firma tarafından yapılan elektrik teslimleri ve bu gemilere verilen konteyner hizmetleri (konteyner dolum hizmeti, konteyner boşaltma hizmeti, konteyner içi aktarma hizmeti, konteyner tam tespit hizmeti, konteyner muayene/numune alma hizmeti, konteyner tamir hizmeti, konteynere elektrik verilmesi, konteyner temizleme (yıkama-kurutma), konteyner nakliye hizmeti) genel oranda KDV’ye tabi bulunmaktadır. Diğer taraftan, bahse konu gemilere firma tarafından liman sahasında verilen terminal ve ardiye hizmetlerinin KDVK m. 13/1-b’de düzenlenen istisna kapsamında değil, aynı Kanun m. 17/4-o’da düzenlenen istisna kapsamında mütalaa edilmesi gerekmektedir[9].
Özelge: Acenteliği yapılan yabancı bayraklı gemiler ile Türkiye’de yerleşik firmalara ait uluslararası deniz taşımacılığı yapan gemilere liman işletmesi tarafından verilen ve doğrudan gemi sahibine, yük sahibine veya bunların acentesi olarak firmaya fatura edilen tahmil tahliye (gemiye yüklenecek mallara hizmet vermek üzere limandan temin edilen personel ücreti), ardiye (gemiye yüklenmek üzere gelen yüklü/yüksüz araçların liman sahasında bekleme ücreti) hizmetleri, KDVK m. 13/1-b’ye maddesine göre KDV’den istisna olup, bu işlemlere ilişkin olarak firma adına düzenlenecek faturalar ile firma tarafından gemi ve yük sahibi firmalara vergiye tabi olmayan söz konusu masrafların aktarımı amacıyla düzenlenecek faturalarda da KDV hesaplanmayacaktır. Ancak, ISPS (liman güvenliği) ve kantar (gemiye yüklenen yüklü/boş araçlar için), hizmetleri, söz konusu istisna kapsamına girmediğinden bu işlemlere ait bedeller üzerinden genel hükümler çerçevesinde KDV hesaplanacaktır. KDV hesaplanan söz konusu hizmet bedellerinin firma adına fatura edilmesi halinde bu masrafların aktarımı amacıyla acenteliği yapılan gemi ya da yük sahibine firma tarafından düzenleyecek faturada da KDV hesaplanması gerekmektedir. Diğer taraftan, yabancı bayraklı gemiler ile uluslararası sefere çıkacak olan Türk bandıralı gemilere yapılacak elektrik teslimleri, KDVK m. 11/1-a ve 12/2 çerçevesinde KDV’den istisna tutulabilecektir[10].
Özelge: Firma tarafından Türk limanlarında deniz kirliliğinin önlenmesi için verilen hizmetin, münhasıran adına fatura düzenlenen gemi işletmecisinin (veya sigortacısının) gemilerinin (veya sigortaladıkları gemilerin) katı ve/veya sıvı atıklarının sebep olduğu kirliliğinin önlenmesi ve bu kirliliğin tamamen ortadan kaldırılmasına yönelik olması halinde söz konusu hizmetin KDVK 13/1-b kapsamında değerlendirilmesi mümkündür. Ancak verilen hizmetin genel liman/deniz temizliğine yönelik olması halinde bu hizmet, istisna kapsamında değerlendirilemeyeceğinden genel hükümlere göre KDV’ye tabi tutulacaktır[11].
Özelge: Firma tarafından havalimanında özel güvenlik hizmetleri adı altında verilen hizmetlerden doğrudan uçağın güvenliğine yönelik hizmetler, KDVK m. 13/1-b kapsamında KDV’den istisna bulunmaktadır. Ancak pasaport kontrolünden geçen yolcular ve bagaj güvenliği, kargo ile ilgili güvenlik ve ikram malzemeleri, satış malzemelerinin güvenliği gibi hizmetlerin uçakların seyrüseferine ilişkin olarak yük ve yolcuya verilen tahmil, tahliye ve benzeri hizmetler kapsamında değerlendirilmesi ve söz konusu hizmetlere istisna uygulanması mümkün bulunmamaktadır[12].
Özelge: Devlet Hava Meydanları İşletmesine verilen meteoroloji hizmetleri, doğrudan araç ve yük sahibi firmalara veya acentelerine verilmediğinden, KDVK m. 13/1-b’de yer alan istisna kapsamında değerlendirilemez[13].
Özelge: BOTAŞ’tan ihale yolu ile alınıp yüklenici olarak BOTAŞ’a sunulan ve fatura edilen “Deniz Vasıtaları İşletmeciliği ve Palamar Hizmetleri” işi istisna kapsamında değerlendirilemeyeceğinden KDV’ye tabi olacaktır[14].
Özelge: Firma faaliyetinin sadece KDVK m. 13/1-b kapsamında limanlarda acentelik hizmeti verilmesi olması halinde, bu kapsamda gelen gemilere liman dışında personel getirip götürme, gümrük memurlarını gemiye götürme ve benzeri işler nedeniyle bot alımlarının KDV’den istisna tutulması mümkün değildir[15].
Özelge: Yurt dışında yerleşik firmalar ile Türkiye’de yerleşik firmalara ait yüklere, liman ve hava meydanlarında verilen gözetim hizmetleri KDVK m. 13/1-b kapsamında KDV’den istisna olacaktır. Söz konusu gözetim hizmetleri, konteyner ve diğer yüklerin gemiden sahaya indirilmesi veya geminin yüklenmesi esnasında verilen hizmetleri kapsamakta olup, saha içinde de olsa yükün bir konteynerin içinden diğer konteynerin içine aktarılması hizmeti ile buna yönelik gözetim hizmetleri istisnanın kapsamına girmemektedir[16].
Özelge: KDVK m. 13/1-b’de düzenlenen istisna kapsamına deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yük ve yolcuya verilen tahmil, tahliye ve benzeri hizmetler ile deniz ve hava araçları için yapılan seyrüsefere ilişkin her türlü hizmet girmekte olup, gemilere yapılan malzeme teslimleri söz konusu istisna kapsamında yer almamaktadır. Diğer taraftan, liman sahalarında (gemi üzerinde) yapılan gemi filikaları ve indirme donanımları testi ile gemi can salları testleri KDVK m. 13/1-b’ye göre KDV’den istisna olacaktır. Ancak liman sahası dışındaki işyerinde yapılan gemi salları testi ve yangın tüpleri testlerinin istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır[17].
Özelge: Yerli ve yabancı bayraklı gemilere yapılan elektrik teslimlerinin KDVK m. 13/1-b kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir. Ancak bahse konu elektrik teslimlerinin 2007/23 sayılı Gümrük Genelgesinde belirtildiği şekilde yapılması halinde mal ihracatı kapsamında KDV istisnası uygulanabilecektir[18].
Özelge: Gümrüklü sahalarda faaliyet gösteren firma tarafından satışı yapılan vergisiz mallara yönelik yetkilendirilmiş gümrük müşaviri tarafından verilen denetim ve tespit hizmetinin, gerek hava meydanlarında hava taşıma araçlarına verilen bir hizmet, gerekse de hava meydanlarında hava taşıma araçlarının seyrüseferine ilişkin olarak yük ve yolcuya verilen bir hizmet kapsamında değerlendirilememesi nedeniyle, KDVK m. 13/1-b’de yer alan istisnadan faydalanılması mümkün bulunmamaktadır[19].
Özelge: Firma tarafından havaalanlarında yer hizmetleri veren firmalara verilen hizmetler doğrudan uçak, yolcu ve yüke ilişkin verilmediğinden KDVK m. 13/1-b’de yer alan istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır[20].
Özelge: Türkiye’deki ihracatçılara ve nakliyecilere firma tarafından Türkiye’de verilen gemi temini hizmeti, (hizmetten Türkiye’de faydalanılması nedeniyle) hizmet ihracı kapsamında değerlendirilemez. Ayrıca, söz konusu hizmetlerin KDVK m. 13/1-b’de düzenlenen deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yapılan hizmetler kapsamında değerlendirilmesi de mümkün bulunmamaktadır[21].
Özelge: Gemi ambarındaki ürünün kamyonlara yüklenmesi, araçların rıhtımdan liman içerisindeki depolara-antrepolara ürünleri taşıması/nakliyesi, bir başka ifadeyle gemiden yükün indirilerek depoya taşınması hizmeti KDVK m. 13/1-b’ye göre KDV’den istisna olup, araçların boş/dolu kantar hizmeti ile liman ISPS (güvenlik bedeli) hizmeti genel hükümler çerçevesinde KDV’ye tabidir[22]
Özelge: Yat imalat ve çekek yeri liman kapsamında yer almadığından ve kışlama hizmeti seyrüsefere ilişkin bir hizmet olmadığından, yat imalat ve çekek yerinde verilen kışlama hizmetinin KDVK m. 13/1-b ile düzenlenen istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır[23].
Özelge: Firmaya ait uluslararası deniz taşımacılığı yapan gemiye ilişkin gemi işletimi, gemi personelinin sevk ve idaresi, gemicilik bilgileri ve gemi tekniği kapsamında yapılan hizmetler KDVK m. 13/1-b kapsamında değerlendirilemeyeceğinden KDV’ye tabi bulunmaktadır[24].
Özelge: Liman tanımına girmeyen tersanede verilen acentelik hizmetinin KDVK m. 13/1-b kapsamında vergiden istisna tutulması mümkün bulunmamaktadır[25].
Özelge: Türkiye’de bulunan hava meydanlarındaki havayolu firmalarına yurt dışındaki firmalarca yapılacak uçak kimyasalları ve motor yedek parça teslimleri için yurt dışındaki firmalara verilen aracılık hizmetlerinin, hizmetten Türkiye’de faydalanılması nedeniyle KDV’ye tabi tutulması gerekmektedir. Söz konusu hizmetin, hava taşıma araçları ile yük ve yolcuya doğrudan verilen hizmet kapsamında olmaması nedeniyle KDVK m. 13/1-b kapsamında değerlendirilmesi de mümkün bulunmamaktadır[26].
Özelge: Firma tarafından işletilen yat yanaşma yeri liman olarak değerlendirilmediğinden, yat yanaşma yerinde verilen hizmetlerin KDVK m. 13/1-b’ye göre KDV’den istisna tutulması mümkün değildir[27].
Özelge: Firma tarafından yurt dışında yerleşik şirket ve şahıslara ait yabancı bayraklı gemilere, yurda giriş ve çıkış işlemleriyle ilgili belgelerin hazırlanması ile resmî kurumlara giriş ve çıkış kayıtlarının yapılmasına ilişkin olarak verilen hizmetlerin KDV’den istisna tutulması mümkün değildir[28].
Özelge: Firmanın İstanbul Yeni Havalimanında yapılan yolcu valizi taşıma arabaları kurulumu ve işletimi faaliyetine hak kazandığı ihale nedeniyle 4.500 adet bagaj arabası ithalatı gerçekleştireceği, 3.500 adedinin havalimanı gümrüklü sahanın içerisinde, 1.000 adedinin ise havalimanı girişinde yolcuların hizmetine sunulacağı belirtilerek; gümrüklü sahalarda kullanılacak bagaj arabalarının ithali işleminin KDV’den istisna olup olmadığı, havalimanı terminalinde yolcular tarafından kullanılan bagaj arabaları için ödenen 1-TL depozitonun yolcular tarafından geri alınmaması halinde, 1-TL depozito karşılığında yolculara kullandırılması işleminin KDVK m. 13/1-b kapsamında KDV’den istisna olup olmadığı, söz konusu bagaj arabası kullandırılması hizmeti karşılığında elde edilen 1-TL tutarındaki bedele KDV’nin dâhil olup olmadığı hususlarında verilen görüşte; gümrüklü sahalarda yolcuların kullanımına tahsis edilecek bagaj arabalarının firma tarafından ithalinin KDV’ye tabi olacağı, yolcular tarafından kullanılan bagaj arabaları için ödenen 1-TL depozitonun yolcular tarafından geri alınmaması halinde, bagaj arabalarının 1-TL depozito karşılığı yolculara kullandırılması işleminin KDVK m. 13/1-b kapsamında değerlendirilmesinin mümkün bulunmadığı, firma ile İGA Havalimanı İşletmesi A.Ş. arasında yapılan sözleşmeye göre, bagaj arabası kullandırılması hizmeti karşılığı olarak toplam 1-TL alınacağından, söz konusu tutar üzerinden iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle KDV hesaplanması gerektiği belirtilmiştir[29].
Özelge: Liman ve hava meydanlarında, gemilerin tüm donanımlarında, yükünde, gemilerin limanlara veya diğer bir gemiye çarpması sonucu oluşan hasarların tespit edilmesi, arızalarının tespiti, gemilerin teknik donanımının tespiti gibi hizmetler seyrüsefere ilişkin bir hizmet olmadığından, KDVK m. 13/1-b ile düzenlenen KDV istisnası kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır[30].
Yukarıda yer verilen Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği (KDVGUT) ve KDVK-60/2011-1 sayılı KDV Sirkülerindeki açıklamalar ile özelgelerde yer alan görüşlerde, bazı hizmetler KDVK m. 13/1-b kapsamında değerlendirilmemiştir. Buna karşılık aşağıda özetlenen Danıştay kararlarında, ilgili kanun hükmünde deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında gerçekleştirilen hizmetler yönünden bir ayrım yapılmadığı ve hizmetin doğrudan taşıma araçlarına yapılması ve seyrüsefere ilişkin olması gerektiği yönünde de bir sınırlandırma bulunmadığı gerekçelerine istinaden tartı hizmeti, terminal hizmeti, nakliye hizmeti gibi hizmetlerin de istisna kapsamında olduğuna hükmedilmiştir. Şahsi kanaatimiz de bu yöndedir. Söz konusu karar özetleri şu şekildedir
Danıştay Kararı: KDVK m. 13/1-b hükmünde; yapılan hizmetler yönünden bir ayrım yapılmadığı gibi hizmetin doğrudan taşıma araçlarına yapılması ve seyrüsefere ilişkin olması gerektiği yönünde de bir sınırlandırma bulunmadığı, istisnanın doğrudan olmasa da nihai olarak taşıma araçları ve seyrüsefer için yapılan diğer yardımcı hizmetleri de kapsadığı hususları dikkate alındığında, konteyner veya diğer yüklerin kantar marifetiyle tartılması hizmetinin ve eşyanın gemiden sahaya indirilmesi veya gemiye yüklenmesi esnasında verilen liman içinde yer değiştirme, depolar arasında aktarmaya ilişkin gözetim hizmetinin istisna kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir[31].
Danıştay Kararı: KDVK m. 13/1-b’de, deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yapılan hizmetlerin KDV’den istisna olduğunun düzenlendiği, yapılan hizmetler yönünden bir ayrım yapılmadığı, tebliğ ile kanunda öngörülmeyen bir takım kayıt ve koşulların getirilmesi suretiyle yasal bir hakkın kullanılmasının engellenmesi de mümkün olmadığı hususları göz önünde bulundurulduğunda; davacı firma tarafından “motor kontrol servis hizmeti, fener ücreti, gemi liman harcı, sağlık ödemeleri” şeklindeki hizmetlerin doğrudan araca verilen ve aracın gidiş-gelişine ilişkin bir hizmet olması nedeniyle istisna kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir[32].
Danıştay Kararı: KDVK 13/1-b hükmünün amacı, deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yapılan hizmetler vergi dışı tutularak, bu hizmetleri ifa eden kişi ve kuruluşların teşvik edilmesi ve diğer ülkelerle rekabet ortamının sağlanmasıdır. Kanun hükmünden, verilen hizmetin niteliği hususunda bir ayrım yapılmaksızın deniz taşıma araçları için limanlarda yapılan tüm hizmetlerin istisna kapsamında olduğu anlaşılmaktadır. Böyle bir ayrım yapılmasının kanunun amacına aykırı olacağı da kuşkusuzdur. Bu ayırımın, aynı Kanun m. 16/1-c’ye dayanılarak yapılması da olanaklı değildir. Olayda; inceleme elemanının, yüke ve yolcuya verilen hizmetlerden olduğundan bahisle, istisna ve iade kapsamında görmediği, yolcuların ve yükün rıhtımdan gemiye, gemiden rıhtıma taşınması; yükün hazırlanması tartılması, depolanması, gemiye yüklenmesi ve gemiden boşaltılması; liman içi yük nakli, yükün gemiye yerleştirilmesi ve boşaltılmasına nezaret edilmesi; maçuna hizmetleri, yolcuya ve yüke ilişkin resmî işlemlerin yapılması; konşimento ve ordino hizmetleri vb., talep edilmesi halinde, davacı firma tarafından istekte bulunan gemiye verilen ve taşımacılık faaliyetinin gereği olan hizmetlerdir. Bu bakımdan; davacı firmanın, deniz taşıma araçları için yapmış olduğu söz konusu hizmetler, KDVK 13/1-b uyarınca KDV’den istisnadır[33].
Danıştay Kararı: Uyuşmazlık, davacı firmanın uçaklarında kullandığı havlu, battaniye, çarşaf, kılıf vb. yıkanabilir tekstil ürünlerinin havalimanı dışında yıkanması hizmetinin KDVK m. 13/1-b kapsamında istisna olup olmadığına ilişkindir. Bahse konu hizmetin, uçağın seyrüseferine ilişkin olarak uçağa verilen bir hizmet olması, bu hizmetin niteliği gereği fiilen havalimanında yapılmasına imkân bulunmaması, ancak hizmetten uçağın seyrüsefere ilişkin olarak havalimanında yararlanmış olması, bu hizmetlerin liman ve hava meydanı işletmeleri dışında diğer gerçek ve tüzel kişiler tarafından ifa edilmesinin istisna uygulanması açısından öneminin bulunmaması hususları göz önüne alındığında, Türk hava yolu şirketlerinin uluslararası alanda rekabet gücünü artırma açısından istisna uygulaması kapsamında değerlendirilebilecek mahiyette olan dava konusu hizmetin fiilen hava limanında yapılmamakla birlikte sonucundan havalimanında yararlanılmış olması ve hizmetin uçağın seyrüseferine ilişkin olması karşısında KDVK m. 13/1-b hükmünden yararlandırılması gerekir[34].
Danıştay Kararı: Yükümlü firma, dökme suya ihtiyaç duyan gemilerin bağlı oldukları acenteler kanalıyla talepte bulunmaları üzerine, günün yirmidört saatinde istek yapan gemiye pompalamak suretiyle su ikmali yapmaktadır. Dökme su, gemilerin ambar ve personel temizliği, tank yıkama ve buhar temininde kullanılmaktadır. Bu durumda dökme su ikmali faaliyeti, geminin seyrüseferi için verilen bir hizmet türü olup, liman hizmetlerinin bir parçasıdır. Her ne kadar bu faaliyet kapsamında bir madde olan suyun teslimi söz konusu ise de; yapılan işin esas niteliğini, yükümlü şirket tarafından geminin bağlı olduğu acenteden haber alınmasından itibaren başlayan ve suyun pompalanması suretiyle devam edip biten bir dizi hizmet teşkil etmektedir. Başka bir ifadeyle anılan faaliyet limanda günün yirmidört saatinde gemilerin seyrüseferi için gerekli olan bir hizmetin verilmesidir. Bu durumda, yükümlü firmanın yaptığı su ikmali faaliyeti, gemilerin seyir ve seferine ilişkin liman hizmetlerinin bir parçası olduğundan ve KDVK m. l3/1-b hükmü uyarınca KDV’den istisna edildiğinden, bu faaliyetin seyrüsefere ilişkin bir hizmet niteliğinde bulunmadığından bahisle tarh olunan onanması yolundaki mahkeme kararında isabet bulunmamaktadır[35].
Danıştay Kararı: Davacı firma tarafından Panama bandralı yata ilişkin olarak yapılan sözleşmeye istinaden Antalya Setur Marinada verilen bakım-onarım hizmeti, KDVK m. 13/1-b kapsamındadır[36].
Konuya ilişkin diğer Danıştay kararları aşağıda özetlendiği gibidir.
Danıştay Kararı: Davacı firmanın İstanbul Atatürk Havalimanı Dış Hatlar Terminali yolcu çıkış salonunda pasaport kontrol noktasından sonra, yolcular tarafından uçak hareket saatinin beklendiği alanda işlettiği kafede sunulan hizmetlere ilişkin olarak KDV istisna hükümlerinin uygulanması gerektiğinden bahisle davacı firma tarafından ihtirazi kayıtla verilen dava konusu döneme ilişkin KDV üzerine dava konusu tahakkukun yapıldığı ve davacı firma tarafından ödendiğinin anlaşıldığı, davacı firmanın faaliyet gösterdiği kafelerde gıda maddelerinin servis edilerek satılması suretiyle hizmet sunduğu, bu faaliyetin KDVK açısından açıkça “hizmet” tanımı kapsamına girdiği, KDVK m. 13/1-b ile ilgili tebliğ düzenlemelerinin birlikte değerlendirilmesinden, uçağın seyrüseferine (gidiş-geliş) ilişkin olmak üzere herhangi bir ayrım gözetmeksizin yük ve yolcuya verilen yükleme-boşaltma ve benzeri hizmetler ile araçlar için yapılan seyrüsefere ilişkin her türlü hizmetlerin KDV’den istisna olduğu, ancak yukarda niteliği ortaya koyulan hizmetin uçağın seyrüseferine ilişkin bir hizmet olmayıp, sadece uçağın hareket saatini bekleyen yolculara, bedellerini kendilerinin ödediği isteğe bağlı hızlı bir yeme içme hizmeti sunulmasından ibaret olduğu görülmüştür. Dolayısıyla davacı firmanın sunduğu yeme içme hizmetinin KDV’ye tabi olduğu sonucuna varılmıştır[37].
Danıştay Kararı: Havaalanlarında pasaport kontrolünden geçildikten sonraki alan “hava tarafı” olarak nitelendirilmekle birlikte, KDVK m. 1’e göre Türkiye’de yapılan teslim ve hizmetler vergiye tabi olduğundan, bu bölgede yapılan işlemler istisna hükmü olmadıkça vergiye tabi olacaktır. Davacı tarafından ihtirazi kayıtla verilen beyannamede bu bölgedeki yönetim bürosu, depo, döviz büfesi, yiyecek-içecek ve ağırlama hizmeti verilen yerlerin kiralanmasının KDVK m. 13/1-b ve 17/4-o’ya göre KDV’den istisna olduğu belirtilmiştir. Ancak, KDVK m. 17/4-o’da, gümrük antrepoları ve geçici depolama yerleri ile gümrük hizmetlerinin verildiği gümrüklü sahalarda; ithalat ve ihracat işlemlerine konu mallar ile transit rejimi kapsamında hizmet gören mallar için verilen ardiye, depolama ve terminal hizmetleri ile vergisiz satış yapılan işyerlerinin ve bu işyerlerine ait depo ve ardiye gibi bağımsız birimlerin kiralanması işlemleri, m. 13/1-b’de ise; deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında yapılan hizmetler vergiden istisna edilmiştir. Davacı tarafından kiraya verilen yerlerin KDVK m. 13/1-b ve 17/4-o kapsamına girmediği açık olduğundan ve yasalardaki istisna hükümlerinin genişletici yoruma tabi tutulmasına olanak bulunmadığından, bu yerlerin kiraya verilmesinin vergiye tabi olmadığı yolundaki ihtirazi kayıt kabul edilmeden tahakkuk ettirilen KDV’de hukuka aykırılık bulunmamaktadır[38].
Danıştay Kararı: Liman işletmecisi firmanın limanda sunduğu ardiye ve terminal hizmetleri, tam istisna hükmüne göre daha özel hüküm niteliğini haiz olan KDVK m. 17/4-o’da düzenlenen kısmi istisna kapsamında olup, doğrudan deniz araçlarına verilmeyen bir hizmet nedeniyle aynı Kanun m. 13/1-b hükmünde öngörülen tam istisnadan yararlanılması mümkün değildir[39].
2-İstisna Uygulaması
Hizmetin liman ve hava meydanları işletmeleri yanında diğer gerçek ve tüzel kişiler tarafından ifa edilmesinin istisna uygulaması açısından önemi bulunmamaktadır.
Bu hizmetlerin gemi ve yük sahibi firmaların acentelerine yapılması veya hizmetlere ilişkin işlem veya ödemelerin acenteler tarafından gerçekleştirilmesi istisna uygulamasını etkilemez.
Bu kapsamda, KDV’den istisna olarak temin edilen hizmetlerin Türk acenteler tarafından araç ve yük sahiplerinin bağlı olduğu yabancı acentelere yansıtılması da KDV’den istisnadır.
Liman ve hava meydanlarında verilen hizmetlere ilişkin söz konusu istisna, tek aşamalıdır. Bu nedenle araç ve yük sahibi firmalara veya acentelerine doğrudan ilk safhadaki asıl yüklenici tarafından verilen ve fatura edilen hizmetler istisna kapsamında değerlendirilir. Bu mükelleflerin istisna kapsamındaki hizmetlerle ilgili mal ve hizmet alımları ise genel hükümler çerçevesinde KDV’ye tabidir. Dolayısıyla, alt yükleniciler (taşeronlar) tarafından verilen ve asıl yükleniciye (ilk safhaya) fatura edilen hizmetler istisna kapsamında değerlendirilmez.
KDV uygulamasında bir işlemin hem tam istisna hem kısmi istisna kapsamına girmesi halinde bu işlem için öncelikli olarak tam istisnaya ilişkin usul ve esaslar uygulanmak suretiyle mükellefler indirim ve iade imkanından yararlandırılır.
Buna göre;
a) Deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında verilen ve KDVGUT’nin II/B-2.1 bölümünde belirtilen nitelikteki hizmetler, KDVK m. 13/1-b kapsamında KDV’den istisnadır.
b) KDVK m. 13/1-b’deki istisna kapsamına girmeyen ve gümrük antrepoları ve geçici depolama yerleri ile gümrüklü sahalarda verilen ardiye, depolama ve terminal hizmetleri ise KDVK m. 17/4-o’ya göre KDV’den istisnadır.
c) Liman ve hava meydanlarında verilen hizmetin; hem KDVK m. 13/1-b, hem de KDVK m. 17/4-o kapsamında istisna olması halinde, KDVK m. 13/1-b’ye göre işlem yapılır.
ç) Liman ve hava meydanlarında verilen ve KDVK’da yer alan herhangi bir istisna hükmü kapsamına girmeyen hizmetler genel esaslara göre KDV’ye tabidir.
Hava meydanlarında işletici kuruluşlar tarafından yolculara verilen hizmetlere ilişkin olarak “Yolcu Servis Ücreti” adı altında talep edilen ve havayolu şirketlerince bilet bedellerine eklenmek suretiyle yolculardan tahsil edilip hava meydanı işleticilerine aktarılan tutarlara konu işlemlerin istisna uygulaması karşısındaki durumu ile ilgili olarak aşağıdaki şekilde işlem tesis edilir.
Hava meydanı işleticisi kuruluşlar tarafından, yukarıda belirtilen “Yolcu Servis Ücreti” kapsamında yolculara verilen hizmetler, hava taşıma araçları için seyrüsefere ilişkin olarak verilen tahmil, tahliye ve benzeri hizmetler kapsamında KDV’den müstesnadır. Bu istisna kapsamında havayolu şirketlerinin bilet bedelleri içinde yer alan yolcu servis ücretleri, bilete ilişkin KDV matrahına dâhil edilmez.
Ayrıca, “Yolcu Servis Ücreti” kapsamında verilen hizmetlere ilişkin tutarların hava yolu şirketlerince bilet bedellerine eklenmek suretiyle yolculardan tahsil edilip hava meydanı işleticisi kuruluşlara fatura karşılığında aktarılması, hizmet bedelinin tahsilini sağlamaya yönelik bir uygulamadır. Bu aktarma işlemi KDV’nin konusuna girmediğinden söz konusu faturalarda KDV hesaplanmaz.
Öte yandan, 2004/8127 sayılı Kararnameyle KDVK m. 13’de düzenlenen istisnaların uygulanmasına imkân veren asgari tutar, KDV hariç 100-TL olarak belirlenmiştir. Yolculara verilen söz konusu hizmetler, hava taşıma araçlarının seyrüseferleri ile ilgili hizmetlerdir. Bu nedenle, sözü edilen Kararname ile belirlenen asgari tutar, her bir araçta yolculuk eden yolcu sayısına göre hesaplanarak yolcu servis ücretleri toplamı esas alınarak uygulanır.
Her bir hava taşıma aracında seyahat eden yolculara ait toplam yolcu servis ücretlerinin 100-TL’nin altında olması halinde istisna uygulanmaz, bu toplam tutar üzerinden hesaplanan KDV, hava yolu şirketlerince beyan edilir. Toplam tutarın 100-TL ve üstünde olması halinde ise istisna kapsamında işlem yapılır.
Araç başına hesaplanan “Yolcu Servis Ücreti” tutarlarının istisna kapsamı dışında olması ve yukarıda belirtildiği şekilde hava yolu şirketlerince KDV hesaplanıp beyan edilmesi ve KDV indirim mekanizmasının işletilebilmesi bakımından, hava meydanı işleticileri tarafından yolcu servis ücretlerinin tahsili amacıyla hava yolu şirketlerine düzenlenen faturalarda KDV hesaplanır ve işleticiler tarafından beyan edilir.
Özelge: Uluslararası Hava Taşımacılığı Belgesi (IATA) bulunmayan ancak, TURSAB A Acente Belgesine sahip firmanın turizm seyahat acentesi faaliyeti ile iştigal ettiği, gerçekleştirmekte olduğu organizasyon dâhilinde müşteri grubuna yurt içi bilet satışı yapılacağı, aracı firmadan alınacak uçak biletlerinde alan vergisi adı altında ödenen ücretin KDV’den istisna olduğu belirtilerek, satış yapılan firmaya, üzerine kar ilave edildikten sonra kesilecek faturada gösterilen alan vergisinin KDV matrahına dâhil edilip edilmeyeceği hususunda görüş talep edilmesi üzerine verilen özelgede; iç hat uçak biletlerinde gösterilen yer hizmetleri ücretinin (alan vergisi) asgari tutar şartı da dikkate alınarak KDVK m. 13/1-b uyarınca KDV’den istisna olduğundan, firma tarafından bu tutarın aktarılması ise KDV’nin konusuna girmediğinden KDV matrahına dâhil edilmesine gerek bulunmadığı belirtilmiştir[40].
Özelge: Firma tarafından liman sahasında gemilere seyrüsefere ilişkin, yük ve yolcuya ilişkin tahmil, tahliye ve benzeri hizmetler verildiği, bu hizmetlerin bedellerinin 100-TL’nin altında olması halinde genel esaslara göre KDV uyguladığı, ancak 100-TL’lik asgari tutarın KDVK m. 13/1-b’de düzenlenen bütün istisnalar için mi yoksa sadece hava meydanı işleticisi kuruluşlar tarafından “Yolcu Servis Ücreti” kapsamında yolculara verilen hizmetler için mi geçerli olduğu hususunda görüş talep edilmesi üzerine verilen özelgede; 2004/8127 sayılı Kararname ile tespit edilen asgari tutarın, KDVK m. 13’te düzenlenen bütün istisnalar için geçerli olduğu, firma tarafından KDVK m. 13/1-b hükümlerine göre liman sahasında gemilere yapılan istisna kapsamındaki hizmetler için, KDVGUT’nin “II/B-12 İstisna Uygulamalarında Alt Sınır” başlıklı bölümüne göre işlem tesis edilmesi gerektiği belirtilmiştir[41].
Özelge: VUK uyarınca yer alması gereken asgari bilgilerin bulunması ve birden fazla gemisi olan armatöre verilen hizmetler için hizmetin verildiği tarihten itibaren azami yedi günlük fatura düzenleme süresinin aşılmaması şartıyla, farklı gemilere ait sefer bilgisi ve işlem nevilerinin tek faturada detaylandırılarak gösterilmesi mümkün bulunmaktadır[42].
3-İstisnanın Beyanı
Bu istisna kapsamındaki hizmetler, hizmetin ifa edildiği döneme ait KDV beyannamesinde, “İstisnalar-Diğer İade Hakkı Doğuran İşlemler” kulakçığının, “Tam İstisna Kapsamına Giren İşlemler” tablosunda 305 kod numaralı “Deniz ve hava taşıma araçları için liman ve hava meydanlarında verilen hizmetler” satırı aracılığıyla beyan edilir.
Bu satırın “Teslim ve Hizmet Tutarı” sütununa istisnaya konu hizmetlerin bedeli, “Yüklenilen KDV” sütununa bu hizmetler dolayısıyla yüklenilen KDV tutarı yazılır. İade talep etmek istemeyen mükellefler, “Yüklenilen KDV” sütununa “0” yazmalıdır.
4-KDV İadesi
Liman ve hava meydanlarında yapılan hizmetlerden kaynaklanan iade taleplerinde aşağıdaki belgeler aranır:
-Standart iade talep dilekçesi,
-İstisnanın beyan edildiği döneme ilişkin indirilecek KDV listesi,
-İade hakkı doğuran işleme ait yüklenilen KDV listesi,
-İadesi talep edilen KDV hesaplama tablosu,
-Satış faturaları listesi.
Mükelleflerin bu işlemden kaynaklanan ve 10.000-TL’yi aşmayan mahsuben iade talepleri vergi inceleme raporu, YMM raporu ve teminat aranmadan yerine getirilir. İade talebinin 10.000-TL’yi aşması halinde aşan kısmın iadesi, vergi inceleme raporu veya YMM raporuna göre yerine getirilir. Teminat verilmesi halinde mükellefin iade talebi yerine getirilir ve teminat, vergi inceleme raporu veya YMM raporu sonucuna göre çözülür.
Mükelleflerin bu işlemden kaynaklanan nakden iade talepleri miktarına bakılmaksızın vergi inceleme raporuna veya YMM raporuna göre yerine getirilir. Teminat verilmesi halinde mükellefin iade talebi yerine getirilir ve teminat, vergi inceleme raporu veya YMM raporu sonucuna göre çözülür.
Dr. İsmail PAMUK – Yeminli Mali Müşavir
Barbaros SOYLU – S.M. Mali Müşavir
10.10.2022
[1] Antalya VDB Gelir Kanunları Grup Müdürlüğü’nün 22/01/2021 tarihli ve 76464994-130[KDV.2018.65]-8367 sayılı özelgesi.
[2] İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri KDV Grup Müdürlüğü’nün 21/04/2014 tarihli ve 39044742-KDV.13-1113 sayılı özelgesi.
[3] İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri KDV Grup Müdürlüğü’nün 18/02/2013 tarihli ve 39044742-KDV.13-203 sayılı özelgesi.
[4] Muğla VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 22/11/2011 tarihli ve B.07.1.GİB.4.48.15.01-KDV10-117 sayılı özelgesi.
[5] İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri KDV Grup Müdürlüğü’nün 25/10/2011 tarihli ve B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.13-1877 sayılı özelgesi.
[6] İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri KDV Grup Müdürlüğü’nün 02/09/2019 tarihli ve 39044742-130[Özelge]-E.706983 sayılı özelgesi.
[7] İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri KDV Grup Müdürlüğü’nün 18/06/2015 tarihli ve 39044742-KDV.13-61709 sayılı özelgesi.
[8] Mersin VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 06/02/2017 tarihli ve 18008620-130[ÖZG-2015-106]-4 sayılı özelge.
[9] Trabzon VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 17/02/2012 tarihli ve B.07.1.GİB.4.61.15.01-621-44-2011-23 sayılı özelgesi.
[10] Trabzon VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 08/07/2013 tarihli ve 26468226-621-49-2011-63 sayılı özelgesi.
[11] İstanbul VDB Gelir Kanunları KDV-ÖTV Grup Müdürlüğü’nün 29/01/2020 tarihli ve 39044742-130[Özelge]-E.109891 sayılı özelgesi.
[12] İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri KDV Grup Müdürlüğü’nün 27/07/2012 tarihli ve B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.13-2335 sayılı özelgesi.
[13] Ankara VDB Mükellef Hizmetleri KDV ve Diğer Vergiler Grup Müdürlüğü’nün 25/04/2017 tarihli ve 84974990-130[KDV.2/I/13/2016/19]-128780 sayılı özelgesi.
[14] Bitlis Valiliği Defterdarlık Gelir Müdürlüğü’nün 12/01/2018 tarihli ve 10497383-010-1 sayılı özelgesi.
[15] Trabzon VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 26/04/2017 tarihli ve 26468226-130[ÖZG-20-2015]-38 sayılı özelgesi.
[16] İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri KDV Grup Müdürlüğü’nün 01/04/2011 tarihli ve B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.13-211 sayılı özelgesi.
[17] Trabzon VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 08/03/2012 tarihli ve B.07.1.GİB.4.61.15.01-621-21-2011-34 sayılı özelgesi.
[18] Balıkesir VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 22/11/2011 tarihli ve B.07.1.GİB.4.10.15.01-KDV-2010/107-1311/-128 sayılı özelgesi.
[19] İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri KDV Grup Müdürlüğü’nün 21/07/2014 tarihli ve 39044742-KDV.13-1901 sayılı özelgesi.
[20] İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri KDV Grup Müdürlüğü’nün 30/05/2011 tarihli ve B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.13-563 sayılı özelgesi.
[21] Mersin VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 21/02/2012 tarihli ve B.07.1.GİB.4.33.15.01-2010-701-12-23 sayılı özelgesi.
[22] Gaziantep VDB Vergi ve Anlaşmalar Uygulama Müdürlüğü’nün 18/07/2013 tarihli ve 16700543-130-41 sayılı özelgesi.
[23] Muğla VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 31/01/2012 tarihli ve B.07.1.GİB.4.48.15.01-KDV/46-11 sayılı özelgesi.
[24] İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri KDV Grup Müdürlüğü’nün 08/08/2011 tarihli ve B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.11-1219 sayılı özelgesi.
[25] İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri KDV Grup Müdürlüğü’nün 28/05/2014 tarihli ve 39044742-KDV.13-1490 sayılı özelgesi.
[26] İzmir VDB Mükellef Hizmetleri KDV ve Diğer Vergiler Grup Müdürlüğü’nün 03/03/2012 tarihli ve B.07.1.GİB.4.35.17.01-35-02-274 sayılı özelgesi.
[27] Muğla VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 22/07/2014 tarihli ve 96620903-130[13/b-2014/22]-80 sayılı özelgesi.
[28] İzmir VDB Mükellef Hizmetleri KDV ve Diğer Vergiler Grup Müdürlüğü’nün 05/02/2020 tarihli ve 21152195-130[13-2017-320]-52609 sayılı özelgesi.
[29] İstanbul VDB Gelir Kanunları KDV-ÖTV Grup Müdürlüğü’nün 23/07/2020 tarihli ve 39044742-130[Özelge]-E.546127 sayılı özelgesi.
[30] İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri KDV Grup Müdürlüğü’nün 17/03/2015 tarihli ve 39044742-KDV.13-469 sayılı özelgesi.
[31] Danıştay 9. Dairesinin 22/04/2015 tarihli ve Esas No: 2012/10755, Karar No: 2015/3176 sayılı kararı.
[32] Danıştay 9. Dairesinin 18/04/2019 tarihli ve Esas No: 2015/8434, Karar No: 2019/1769sayılı kararı.
[33] Danıştay 7. Dairesinin 04/11/2002 tarihli ve Esas No: 2000/8227, Karar No: 2002/3448 sayılı kararı.
[34] Danıştay 4. Dairesinin 24/12/2018 tarihli ve Esas No: 2017/4342, Karar No: 2018/14573 sayılı kararı.
[35] Danıştay 9. Dairesinin 13/01/1999 tarihli ve Esas No: 1998/2270, Karar No: 1999/185 sayılı kararı.
[36] Danıştay 3. Dairesinin 14/03/2016 tarihli ve Esas No: 2013/4376, Karar No: 2016/2161sayılı kararı.
[37] Danıştay 9. Dairesinin 09/09/2015 tarihli ve Esas No: 2012/3292, Karar No: 2015/8545 sayılı kararı. Danıştay 4. Dairesinin 16/02/2010 tarihli ve Esas No: 2009/740, Karar No: 2010/724 sayılı kararı da aynı yöndedir.
[38] Danıştay 9. Dairesinin 27/12/2013 tarihli ve Esas No: 2009/5704, Karar No: 2013/13073 sayılı kararı. Danıştay 9. Dairesinin 26/11/2012 tarihli ve Esas No: 2009/3992, Karar No: 2012/7621 sayılı kararı da aynı yöndedir.
[39] Danıştay 3. Dairesinin 12/10/2015 tarihli ve Esas No: 2015/6579, Karar No: 2015/6579 sayılı kararı. Danıştay 3. Dairesinin 30/11/2017 tarihli ve Esas No: 2015/11472, Karar No: 2017/8585 sayılı kararı da aynı yöndedir.
[40] Antalya VDB Mükellef Hizmetleri Gelir Grup Müdürlüğü’nün 11/09/2015 tarihli ve B.07.1.GİB.4.07.16.02-130[KDV.2014.109]-233 sayılı özelgesi.
[41] Trabzon VDB Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü’nün 03/01/2018 tarihli ve 26468226-130[ÖZG-39-2016]-301 sayılı özelgesi.
[42] İstanbul VDB Mükellef Hizmetleri KDV Grup Müdürlüğü’nün 24/11/2015 tarihli ve 39044742-010.01-97222 sayılı özelgesi.
