Sigortalıya ve hak sahiplerine bağlanan gelir ve aylıklar, her ay peşin olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’nca (SGK) belirlenen dönem ve tarihlerde ödeniyor.
SGK’nın belirlemesine göre de 4/a (SSK) kapsamındaki gelir ve aylıklar her ayın 17 ila 26’sında, 4/b (Bağ-Kur) kapsamındaki gelir ve aylıklar 25 ila 28’inde, 4/c (Emekli Sandığı) kapsamındaki aylıklar ise ayın 1’inde ödeniyor.
Bu bağlamda, 4/a kapsamında ayın 21’inde yapılan aylık ödemesi, ödemenin yapıldığı ayın 21’i ila izleyen ayın 20’si arasındaki süreyi kapsıyor.
Ölüm halinde, peşin ödenen emekli, dul ve yetim aylıklarının hak edilen aylık olup olmadığı, SGK tarafından geri alınıp alınmayacağı ise merak edilen konuların başında geliyor.
Konuya ilişkin açıklamalar, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 69. maddesinde ve 2018/38 sayılı SGK Genelgesi’nde yapılmış olup, yapılan açıklamalara göre; ölüm halinde, sigortalı veya hak sahiplerine ölüm tarihine ait ödeme döneminde peşin ödenen emekli, dul ve yetim aylıkları geri alınmayacaktır.
★★★
Örneğin, 4/b emeklisi olup, 4/a emeklisi eşinden de dul aylığı almakta olan kişinin, kendi emekli aylığı her ayın 26’sında, eşinden almakta olduğu dul aylığı ise her ayın 22’sinde bankaya yatırılmaktadır. Kişi 26 Temmuz 2019 tarihinde vefat etmiştir. Bu durumda kendi emekli aylığı ile eşinden almakta olduğu dul aylığının durumu ne olacak?
22 Temmuz 2019 tarihinde ödenen dul aylığı, 2019/Temmuz aylığı ve süre olarak da 22 Temmuz 2019-21 Ağustos 2019 süresini kapsamakta olup, yapılan ödeme geri alınmayacaktır.
Vefat ettiği 26 Temmuz 2019 tarihinde ödenen emekli aylığı da 2019/Temmuz aylığı ve süre olarak 26 Temmuz 2019-25 Ağustos 2019 süresini kapsamakta olduğundan, yapılan emekli aylığı ödemesi de geri alınmayacaktır.
Ancak kişi 26 Temmuz 2019 tarihinden önce, örneğin 24 Temmuz 2019 tarihinde vefat etmiş olsaydı, en son hak edilen emekli aylığı 26 Haziran 2019-25 Temmuz 2019 süresini kapsayan 2019/Haziran aylığı olacaktı ve 26 Temmuz 2019 tarihinde ödenen emekli aylığının iade edilmesi gerekecekti. 22 Temmuz 2019 tarihinde ödenen dul aylığının ise yine iadesi gerekmeyecekti.
EMEKLİ SANDIĞINDA DURUM
Emekli Sandığı’nda emekli, dul ve yetim aylıklarının genel olarak üçer aylık dönemler halinde alınması tercih ediliyor. Üç aylığını aldıktan sonra, bu üç aylık dönemin herhangi bir ayında vefat eden kişiye ödenen emekli, dul ve yetim aylıklarının vefat tarihinden sonraki aylara ait kısmının geri istenip istemeyeceği de ayrı bir duraksama konusu.
5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu’nun 121. maddesinde, Sandık tarafından ilgililere istihkaklarından fazla veya yersiz olarak yapılan ödemelerin beş yıl geriye dönük olarak tahsil edileceği belirtilmesine karşın, 122. maddesinde, ölüm halinde avans veya peşin olarak ödenen aylıkların geri alınmayacağı hüküm altına alınmıştır.
Emekli Sandığı Yönetim Kurulu’nun, emeklinin öldüğü aya ait aylığın geri alınmayıp, dönemsel farklılıklarından dolayı, daha sonraki aylara ait olup fazladan ve yersiz ödendiği düşünülen aylıkların dul ve yetim aylığı bağlananların istihkaklarından kesilerek tahsil edilmesine ilişkin kararı da Danıştay tarafından iptal edilmiştir.
Kanunun 122. maddesi hükmüne ve Danıştay’ın iptal kararına göre, emekli aylığını üçer aylık dönemler halinde alan Emekli Sandığı emeklisi ister üç aylık dönemin ilk ayında ister ikinci ayında vefat etmiş olsun, peşin ödenen aylıkların geri alınmaması gerekiyor.
Sözcü | 28.08.2019
