– Devletin bir sağlık kurumunda çalışan 4/D’ye tabi ortopedik engelli bir çalışanım. Heyet raporumda ‘uzun süre ayakta çalışamaz, oturarak çalışması uygundur’ yazıyor. Başhekim yerimi değiştirdi ancak mesai dışı için saat 17.30 sonrası beni iki saat ayakta koşturacağım işe zorluyorlar. Dolayısıyla fıtıklarım ve siyatik ağrılarım bana acı veriyor. Engelli oranımın yüzde 11 olması sebebiyle pek dikkate almadılar. Bu durumda engelli çalısanlar lehine bir düzenleme var mı? Ve günde kaç saat çalışmam uygun?
Okurumuzun sözünü ettiği 4/D’ye tabi çalışan kavramı 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda düzenlenmiştir. Kanunun 4’üncü maddesinde, kamu hizmetlerinin memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel ve işçiler vasıtası ile görüleceği belirtilmiştir. 4/D’ye tabi çalışan, kamu hizmetlerinde çalışan işçidir.
4/D’ye tabi çalışan kavramı Devlet Memurları Kanunu’nda düzenlenmiş olsa da haklarında bu kanun hükümleri uygulanmaz. O halde devlette çalışan işçiler için de 4857 sayılı İş Kanunu ve bu kanunda hüküm bulunmayan hallerde Türk Borçlar Kanunu hükümleri uygulanacaktır.
Okurumuz kendisine fazla çalışma yaptırıldığından söz etmiş. Normal haftalık çalışma süresi 4857 sayılı İş Kanunu’na göre 45 saattir. Öncelikle iş sözleşmesinde ya da toplu iş sözleşmesinde fazla çalışmaya onay verilmesi ile ilgili bir hüküm bulunup bulunmadığına bakmak gerekir. Sözleşmelerde engelli çalışanlar için farklı düzenleme getiren hükümler mevcut olabilir. Okurumuza, iş sözleşmesi ile onay verdiği veya toplu iş sözleşmesinde böyle bir onayın verildiğine ilişkin bir hüküm yoksa zorla fazla çalıştırma yapılamaz.
Öte yandan “fazla çalışma yaptırılmayacak işçiler” İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği’nde (madde 8) sayılmıştır. İş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile önceden veya sonradan fazla çalışmayı kabul etmiş olsalar bile sağlıklarının elvermediği işyeri hekiminin veya Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı (SGK) hekiminin, bunların bulunmadığı yerlerde herhangi bir hekimin raporu ile belgelenen işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.
Şu halde, okurumuzun fazla çalışmaya önceden yazılı olarak rıza göstermiş olması halinde, sağlığının fazla çalışma yapmaya elverişli olmadığını yukarıda belirtilen doktor raporlarından biri ile belgelendirmesi gerekmektedir. Ancak fazla çalışmaya önceden verdiği bir onay da yoksa kendisine zorla fazla çalıştırma yaptırılıyor, demektir. Bu durumun Sosyal Güvenlik Kurumu’ na bildirilmesi yararlı olacaktır.
Aydınlık I 16.07.2018
