Gelir Vergisi Kanunu’na, 6663 sayılı Kanun’la eklenen mükerrer 20. maddede düzenlenen “genç girişimcilerde kazanç istisnası”na ilişkin idari anlayışı ifade eden Gelir Vergisi Genel Tebliği nihayet kamuya duyuruldu. Ben de bu yazımda, söz konusu idari anlayıştan hareketle istisnanın koşul ve özelliklerini aktarmak istiyorum.
Söz konusu istisnadan; 10.2.2016 tarihinden itibaren ticari, zirai veya serbest meslek faaliyeti nedeniyle adına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis edenlerden, mükellefiyetin başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşını doldurmamış olan tam mükellef gerçek kişiler yararlanabileceklerdir.
Ancak bu istisnadan yararlanılabilmek için işe başlama bildiriminin kanuni süresi içinde verilmesi gerekmektedir. Söz konusu bildirimi süresinde yapmamış olanlar için böylece usulsüzlük yaptırımının dışında istisnadan yararlanma hakkını kaybetme şeklinde bir yaptırım daha ortaya çıkmış olmaktadır.
İstisnadan yararlanacak olanlar için aranan bir diğer koşul, işte bilfiil çalışmak ya da iş bizzat sevk ve idare etmektir. Burada “sevk ve idarenin bizzat yapılması”, işin sevk ve idaresinin mükellefin elinde tutulması, işin yürütülmesiyle ilgili kararların alınması, planlanması veya denetiminin yapılması gibi durumları ifade etmektedir. Bu koşulları taşıyan mükelleflerin yanlarında çırak, kalfa veya yardımcı işçi yahut sekreter veya yardımcı çalıştırması istisna şartını bozmayacaktır. Ayrıca mükelleflerin seyahat, hastalık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri sebeplerle ve geçici sebeplerle fiilen işin başında bulunulmaması koşulun ihlali olarak kabul edilmeyecektir.
Faaliyete adi ortaklık, şahıs şirketi veya avukatlık ortaklığı şeklinde başlanılması halinde de bütün ortakların bu istisnadan yararlanması mümkündür. Ancak bu durumda bütün ortakların aktardığımız koşulları taşıması gerekecektir. Ortaklardan herhangi birinin istisna şartlarını taşımaması halinde, diğer ortaklar da istisnadan faydalanamayacaktır.
Bir işletmenin veya mesleki faaliyetin devralınması halinde ise, istisnadan yararlanılabilmesi için işletmenin ya da mesleki faaliyetin devralındığı kişinin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayın hısımlarından olmaması gerekmektedir.
Ölüm dolayısıyla eş ve çocuklar tarafından işletmenin veya mesleki faaliyetin devralınması halinde devralan eş veya çocuklar, istisnaya ilişkin şartların tamamını taşımaları kaydıyla, ölen mükellefin istisnadan faydalanıp faydalanmadığına bakılmaksızın üç vergilendirme dönemi boyunca istisnadan yararlanabileceklerdir.
Mükelleflerin mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olma durumunda ise diğer bütün koşullar mevcut olsa dahi ortaklar için istisnadan yararlanmak mümkün olmayacaktır.
İstisna koşulunu taşıyan bir mükellefin herhangi bir nedenle faaliyetini terk etmesi durumunda, terk tarihine kadar elde ettiği kazançlar için istisnadan yararlanabilecektir. Fakat faaliyeti terk ettikten sonra istisna kapsamındaki söz konusu faaliyetine tekrar başlaması halinde ise artık istisnadan yararlanması söz konusu olmayacaktır. Çünkü burada artık ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis etme koşulu ihlal edilmiş olunmaktadır.
İstisnadan yararlananların, yararlanma süresi içerisinde faaliyetlerini ticari, zirai ya da mesleki faaliyet türü olarak değiştirmesi veya aynı kazanç unsuru kapsamında faaliyet konusunda değişiklik yapmaları durumunda, istisnadan yararlanmaya devam etmeleri mümkündür. Ancak bu gibi durumlarda istisnadan kalan süre için yararlanılmaya devam olunacaktır. Çünkü faaliyet türünü değiştirmek suretiyle istisna süresini uzatmak mümkün değildir.
İstisna, her vergilendirme döneminde kazancın 75 bin TL için geçerlidir. Bu tutar beyannamede kazançtan istisna olarak düşülecektir. Kazancın istisna tutarının altında olması halinde de beyanname verilecek ve kazancın tamamı istisnadan yararlanmış olacaktır. Ancak kazanç yetersizliği sebebiyle yararlanılamayan istisna tutarı izleyen yıla devretmeyecektir.
İstisna koşullarını taşıyan mükelleflerin bir vergilendirme döneminde ticari, zirai veya mesleki faaliyetlerden bir veya birkaçından kazanç elde etmeleri durumunda söz konusu istisna beyan edilen bu gelirlerin toplamına uygulanacaktır. Örneğin istisna koşullarını taşıyarak ticari faaliyete başlayan bir mükellefin daha sonra serbest meslek faaliyetinde de bulunması halinde, istisna her iki kazancının toplamına uygulanacaktır. Ancak ikinci faaliyet, birinciye göre belirlenmiş istisnadan yararlanma süresini uzatmayacaktır.
Bumin DOĞRUSÖZ – Hukuka Göre
Dünya Gazetesi – 16.05.2017
http://www.dunya.com/kose-yazisi/genc-girisimcilerde-istisnanin-bazi-ozellikleri/362839
