Sell and Leaseback (Geri Kiralama Yoluyla Satış) Nedir?
1. Kavramın Tanımı
“Sell and Leaseback” (Geri kiralama yoluyla satış), bir işletmenin sahip olduğu bir varlığı (örneğin bina, makine, araç veya gayrimenkul) bir finansal kuruluşa ya da yatırımcıya satarak, aynı varlığı belirli bir süre için kiralaması işlemidir. Bu sayede işletme, varlığın mülkiyetini devreder ancak kullanım hakkını elinde tutar.
2. İşlemin Amacı
Sell and leaseback yöntemi, genellikle likidite sağlamak ve sermaye yapısını güçlendirmek amacıyla kullanılır. Özellikle nakit akışı sıkışan işletmeler, aktiflerinde kayıtlı sabit varlıkları satarak anında nakit elde eder; fakat operasyonel faaliyetlerine devam edebilmek için aynı varlığı kiralama yoluyla kullanmayı sürdürür.
3. Sürecin İşleyişi
-
İşletme, sahip olduğu varlığın piyasa değerini tespit eder.
-
Varlık, bir finansal kiralama şirketine veya yatırımcıya satılır.
-
Satış işlemiyle elde edilen nakit, işletmenin bilançosuna gelir olarak girer.
-
Aynı varlık, taraflar arasında yapılan bir kiralama sözleşmesi çerçevesinde geri kiralanır.
-
Kiralama süresi boyunca işletme, belirlenen kira bedellerini öder.
4. Avantajları
-
Nakit Akışı Sağlar: Sabit varlıklara bağlı sermaye serbest bırakılır.
-
Borçlanma Alternatifi Sunar: Yeni borç almadan finansman yaratma olanağı tanır.
-
Vergi Avantajı: Kira ödemeleri, gider olarak muhasebeleştirilebilir.
-
Bilançoyu Güçlendirir: Varlık satışından elde edilen gelir bilanço likiditesini artırır.
-
Operasyonel Süreklilik: İşletme, üretim veya hizmet faaliyetlerini aksatmadan aynı varlığı kullanmaya devam eder.
5. Dezavantajları
-
Uzun Vadeli Kira Yükü: İşletme, gelecekte düzenli kira ödemek zorundadır.
-
Mülkiyet Kaybı: Varlığın mülkiyeti elden çıkarıldığı için teminat olarak kullanılamaz.
-
Maliyet Unsuru: Uzun vadede kira ödemeleri, toplamda varlığın değerini aşabilir.
6. Uygulama Alanları
Sell and leaseback işlemi, özellikle aşağıdaki sektörlerde yaygın olarak kullanılır:
-
Gayrimenkul ve inşaat sektörü (ofis, depo, fabrika binaları)
-
Ulaşım sektörü (uçak, gemi, araç filoları)
-
Sanayi ve üretim tesisleri (makine parkları, ekipmanlar)
-
Enerji sektörü (türbin, jeneratör, altyapı varlıkları)
7. Muhasebe ve Finansal Etkiler
IFRS 16 – Kiralamalar standardına göre, sell and leaseback işlemleri finansal tablolar üzerinde hem varlık hem de yükümlülük yaratabilir. İşletme, satış gelirini ve kira yükümlülüğünü ayrı ayrı muhasebeleştirir. Ayrıca bu işlemler, bilanço dışı finansman sağlama yöntemi olarak da değerlendirilebilir.
8. Türkiye’de Uygulama
Türkiye’de sell and leaseback işlemleri genellikle finansal kiralama şirketleri aracılığıyla gerçekleştirilir. 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında düzenlenmiştir. Özellikle gayrimenkul finansmanında bu yöntem, son yıllarda büyük ölçekli firmalar tarafından likidite yaratma stratejisi olarak benimsenmiştir.
9. Sonuç
Sell and leaseback, işletmelere hem kısa vadeli nakit akışı hem de uzun vadeli finansal esneklik kazandıran etkili bir finansman yöntemidir. Ancak, bu yöntemin sağladığı avantajların yanı sıra kira yükümlülükleri ve mülkiyet kaybı gibi riskler de dikkate alınmalıdır. Etkili bir finansal planlama ve sözleşme yönetimiyle uygulandığında, sell and leaseback işlemi şirketlerin sermaye verimliliğini önemli ölçüde artırabilir.
Hap Makaleler Serisi II – 07.10.2025
