Enflasyonun yüksek olduğu yıllarda emeklilik dilekçesinin verilme tarihi ilk bağlanacak emekli aylığını önemli ölçüde etkiliyor. 2022 yılında emeklilik dilekçesi verenler 2023 yılında verenlere göre daha yüksek aylık ile emekliliğe adım attılar. Peki yakın zamanda emekli olmayı planlayanlar emeklilik dilekçesini yıl başından önce mi sonra mı verirlerse daha avantajlı olurlar? HABERTÜRK’ten Ahmet Kıvanç, EYT’liler başta olmak üzere önümüzdeki dönemde emekli olmayı planlayanların merak ettiği sorulara cevap aradı.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) emekli aylığını bağlarken, emekli olacak kişinin çalışma yaşamı boyunca kuruma bildirilen prime esas kazançlarına, prim ödeme gün sayısına ve aylık bağlama oranına bakıyor. Prime esas kazanç, işçi için SGK’ya bildirilen aylık brüt kazanç tutarıdır. Emekli aylığının yüksek olabilmesi için kazancın SGK’ya tam olarak bildirilmesi önemlidir.
Enflasyonun yüksek olduğu yıllarda, bu üç unsurun yanı sıra emeklilik dilekçesinin verilme tarihi de bağlanacak ilk aylığın tutarı bakımından önem taşımaktadır. Prim günü, prime esas kazancı, aylık bağlama oranı aynı olan iki kişiden biri aralık ayından önce, diğeri aralık ayından sonra dilekçe verdiğinde bağlanan emekli aylıkları arasında büyük farklar ortaya çıkabilmektedir. Örneğin 2022 yılında emeklilik dilekçesi verenler bu yıl ocak ayından sonra dilekçe verenlere göre yüzde 10 dolayında daha yüksek aylıkla emeklilik hayatına adım attılar. Unutulmamalı ki, bu fark ömür boyu alınan emekli aylığına yansımaktadır.
FARK AYLIK BAĞLAMA SİSTEMİNDEN KAYNAKLANIYOR
Kanuna göre, emeklilik dilekçesini 31 Aralık tarihinden önce verenlerin aylıkları hesaplanırken bu yılın ocak ve temmuz aylarında yapılan zamlar dikkate alınacak. Ayrıca, 2024 yılı ocak ayında, bu yılın temmuz – aralık döneminde ortaya çıkan enflasyon farkı oranında artış yapılacak.
Emeklilik dilekçesini 1 Ocak 2024 tarihinden sonra verenlerin emekli aylığı hesabında ise bu yılın ocak ve temmuz aylarındaki maaş zamları yerine 2023 yıllık enflasyonunun yüzde 100’ü ile 2023 yılı gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) artışının yüzde 30’u dikkate alınacak.
2022’DE 10.000 TL AYLIĞA HAK KAZANAN KİŞİ BU YIL DİLEKÇE VERİRSE NE KADAR AYLIK BAĞLANACAK?
2022 yılı itibarıyla 10.000 TL emekli aylığına hak kazanmış olan bir kişi emeklilik dilekçesini 1 Ekim – 31 Aralık 2023 tarihleri arasında verdiğinde ocak ve temmuz ayındaki maaş artışlarından yararlanacak. Bu yıl ocak ayında yüzde 30, temmuz ayında ise yüzde 25 oranında zam yapıldı. Buna göre, 2022 itibarıyla 10.000 TL olan aylık önce 13.000 TL’ye yükseltilecek, bunun üzerine temmuz ayındaki yüzde 25 zam da uygulanarak 16.250 TL aylık bağlanacak.
AYNI KİŞİ 2024’TE DİLEKÇE VERİRSE AYLIK NE OLUR?
Peki bu kişi emeklilik dilekçesini 1 Ocak 2024 ve sonrasında verirse bağlanacak aylığı ne olacak? Orta Vadeli Program’da (OVP) 2023 yılı TÜFE artışı yüzde 65 olarak tahmin ediliyor. Gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) büyümesi ise yüzde 4.4 olarak öngörülüyor.
Bu durumda, söz konusu kişinin emekli aylığı hesabında yüzde 65 enflasyon ile GSYH büyüme hızının yüzde 30’u olan 1.32 puanlık kısmı dikkate alınacak. Buna göre, 2022 itibarıyla 10.000 TL olan aylık yüzde 66.32 oranında artırılarak 16.632 TL olarak bağlanacak.
2024 YILI OCAK AYINDAKİ MAAŞ ZAMMINDAN İKİSİ DE YARARLANACAK
Yiıllık enflasyon OVP’de öngörüldüğü gibi yüzde 65 olarak gerçekleşirse temmuz – aralık dönemi enflasyonu yüzde 37.76 olacak. Bu durumda SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıkları ocak ayında yüzde 37.76 oranında artırılacak.
Emeklilik dilekçesini bu yılın sonuna kadar verenler de ocak ayından sonra verenler de yüzde 37.76 oranındaki ocak ayı maaş artışından yararlanacaklar.
Böylece örneğimizdeki kişi dilekçeyi bu yılın sonuna kadar verdiğinde ocak ayında emekli aylığı 22.386 TL olacak. Aynı kişi dilekçeyi 1 Ocak 2024 tarihinden sonra verdiğinde emekli aylığı 22.912 TL’ye çıkacak. Emeklilik hayatına 526 TL daha yüksek aylıkla başlayacak.
OVP’de yıl sonu enflasyonu yüzde 65 tahmin edilmekle birlikte Merkez Bankası’nın Piyasa Katılımcıları Anketi’nde yıl sonu enflasyonu yüzde 67.22 tahmin edildi. Enflasyon OVP’deki tahminden yüksek çıkarsa hesaplanan fark daha da artacak.
2024 YILINDA DİLEKÇE VERMEK AVANTAJLI GÖRÜNÜYOR
Orta Vadeli Program’daki enflasyon ve GSYH tahminleri, emeklilik dilekçesini 2024 yılında vermenin daha avantajlı olacağını gösteriyor.
Ancak, ekonomide beklenenden daha iyi gelişmeler olur, yıllık enflasyon hükümetin tahmininden daha düşük çıkarsa durum değişebilir.
Enflasyonun OVP’deki tahminden daha düşük çıkmasını beklemiyorum ama böyle bir olasılığı da gözardı etmemek gerekir.
DİLEKÇEYİ GECİKTİRENLER MAAŞ KAYBINI HESABA KATMALI
Emeklilik dilekçesini ertelerken elde edilecek avantajın, gecikme dolayısıyla alınmayacak emekli aylığına değip değmediğini hesaplamak gerekir. Örneğimizdeki kişi dilekçesini ekim ayında verirse kasım ve aralık aylarında 16.250 TL X 2 olmak üzere 32.500 TL aylık alacak. Bu kişi dilekçeyi ocak ayında verdiğinde 526 TL daha yüksek aylık alacak ancak 32.500 TL aylıktan da mahrum kalacak. Kaybettiği iki aylığı beş yıllık sürede telafi edebilecek, ondan sonraki yıllarda kazançlı duruma geçecek. Enflasyon OVP’de öngörülenden daha yüksek çıkarsa elde edeceği maaş artışı daha yüksek olacağı için telafi süresi kısalacak.
KIDEM TAZMİNATI TAVANI ARTACAK
Kıdem tazminatı tavanı her 6 ayda bir memur maaş katsayısına bağlı olarak artmaktadır. Yemek, yol parası dahil giydirilmiş brüt ücreti şu an itibarıyla 22.490 TL ve altında olanlar, çalıştıkları her yıl için brüt ücretleri tutarında kıdem tazminatı alabilirler.
Brüt ücreti bu tutarı aşanlar ise emeklilik dilekçesini 31 Aralık’tan önce verdiklerinde, son işyerinde çalışmış oldukları her yıl için 22.490 TL tutarında kıdem tazminatı alırlar.
OVP tahminleri ve memur maaşlarına ocak ayında yapılacak toplu sözleşme zammı dikkate alındığında kıdem tazminatı tavanı ocak ayında yüzde 49.5 oranında artacak. Enflasyon OVP’deki tahminleri aşarsa yeni kıdem tazminatı tavanı daha yüksek olacak.
Çalışma süresi uzun olan ve giydirilmiş brüt ücreti kıdem tazminatı tavanını aşanların da emeklilik dilekçesini yeni yılda vermeleri avantajlı olacak.
KAMU İŞÇİLERİNİN DİLEKÇE TARİHİ FARKLI
Kamu işçileri ücretlerini her ayın 15’inde alıyorlar. Bu nedenle onların 14 Ocak 2024 tarihine kadar verdiği emeklilik dilekçeleri, 2023 yılında verilmiş sayılır. 15 Ocak’tan itibaren verdikleri dilekçeler ise 2024’te verilmiş kabul edilir. Özel sektör çalışanları açısından 31 Aralık tarihi ne ise kamu işçileri açısından 14 Ocak tarihi aynı anlama gelir.
MEMURLAR İÇİN DİLEKÇE TARİHİNDE NEYE DİKKAT EDİLMELİ?
Yukarıda anlattığımız hususlar memurları ilgilendirmiyor. Memurların emekli aylıkları ocak ve temmuz aylarında artan maaş katsayısına göre belirleniyor. Maaş katsayısındaki artış hem emekli aylıklarını hem de emekli ikramiyelerini artırıyor. Dolayısıyla memurların kasım aralık yerine ocak ayında emekli olmaları daha avantajlı olacak.
(Kaynak: Ahmet Kıvanç / Haber Türk | 02.10.2023)
