Vergi incelemesi artık rutin dışı, olağan dışı olmaktan çıkıyor. İşiniz, işleriniz büyüdükçe her yılınız sürekli incelenecek hale gelecek.
Matrah artırımından yararlanmış olsanız bile, aftan yararlanılmamış dönemler ve affa girmeyen örneğin ÖTV, damga vergisi, devreden KDV, KDV iadesi ve benzeri konularda inceleme yapabiliyorlar.
Eskiden vergi incelemesine seçim “hasbelkader, keyfe keder” yöntemi ile yapılırken, şimdilerde seçim merkezileşti ve incelemeye seçim büyük ölçüde inceleme elemanlarının inisiyatifinden çıkarılarak objektif esaslara oturtulmaya çalışılıyor. Bazen incelenen yıl bir başka açıdan tekrar incelenebiliyor.
Vergi incelemesine seçilme nedenleri:
1. Mali idare, ülkede hangi sektörlerde kazanç oluşuyor ve fakat yeterli gelir elde edemiyorsa o sektörlere yönelme gayretinde. Örneğin internet üzerinden elde edilen reklam gelirleri nedeniyle yabancı şirketlerin tamanının incelendiğine şahit olduk.
2. Enflasyonla mücadele sürecinde, hükümetin talebi çerçevesinde, özellikle zincir mağazalar, büyük toptancı veya perakende satıcılar, internette mal satışına aracılık eden platformlar nezdinde, şirketlerde fahiş fiyat artışı ve karlar olup olmadığını kontrol etmek üzere incelemeler yapıldığına şahit oluyoruz.
3. Getirilen döviz kısıtlamalarına uyulup uyulmadığının kontrolünde de vergi denetim birimlerine görev verildiğini görüyoruz.
4. Bir kısım meslekler göze batıyor (futbolcu, sanatçı, kuyumcu, doktor, avukat). Her sene mesleklere göre vergi ödeyenlerin listeleri, mesleklerdeki ortalamalar, listedeki sıralamalar ile piyasada oluşmuş kazanç algılarının uyuşmamasının yarattığı psikolojiyi teskin amaçlı incelemeler yapılıyor.
5. Magazin haberlerinde harcamaları ile dikkat çekenler incelenebiliyor.
6. Konjonktürel olarak mesleğinizin öne çıkması, çok kazandığı algısı (örneğin medya fenomenleri ve internette reklam geliri elde ediyor oluşları)incelemeyi tetikleyebiliyor.
7. Konjonktürel sektörler. Örneğin son yıllarda yazılım sektörü ve yakın sektörlerin, sosyal medya ve internet üzerinden gelir elde edenlerin incelenmeye çalışıldığını görüyoruz.
8. Risk analiz sistemi tarafından ,çok sayıda ve farklı noktadan yapılan elektronik değerlendirme ve mukayeseli ,çok yönlü karşılaştırmalar sonucu risk puanınızın yüksek bulunmuş olması nedeniyle.
9. İhbar varsa (işten çıkarma sürecinde sorun yaşanılan eski çalışanlardan, ortaklar arasında sorun varsa şirket ortaklarından, sorunlu işten ayrılan üst düzey yöneticilerinden, rakiplerden, ihbar sonucu gelir elde etmeyi uman birilerinden gelir ).
10. Yararlanılan istisnalar, indirimler ,teşvikler çoğu zaman inceleme nedeni olabiliyor.
11. Yüksek hacimli ilişkili işlemler incelemeye sebep olabilir.
12. Tasfiye, birleşme, bölünme,- hisse satışı vb önemli iş ve işlemler.
13. Aftan (matrah artırımı)yararlanmamışsanız veya yararlanmadığınız yıllar için incelemeye alınabilirsiniz.
14. Banka hesabınız ile beyanınızın uyumsuzluğu tespit edildiğinde ki bu bilgiler maliyeye gidiyor ve gelir / kurumlar vergisi beyanlarıyla eşleştiriliyor.
15. Bir başka şirket incelenirken, ona mal veya hizmet satmış veya almışsanız.
16. İkili anlaşmalar çerçevesinde diğer ülkelerden alınan bilgiler.
17. Kara para incelemeleri.
18. Tek vergi numarası uygulaması çerçevesinde toplanan bilgilerden hareketle yapılan kontroller (banka faiz gelirleri incelemeleri, gayrimenkul satış incelemeleri, borsa satış incelemeleri).
19. Beyanname, beyanname ekleri ,bilanço, gelir tablosu , mali tablolar dipnotları arasında tutarsızlıklar.
20. Mali idarece fişlenmiş olma (sahte belge kara listesine girme-özel esaslara alınmış olma ).
21. Kasa hesabının şişkinliği.
22. Yüksek ortaklar cari hesabı.
23. Şişkin bir kanunen kabul edilmeyen gider rakamı.
24. Düzeltme beyanları.
25. İade talepleri.
26. Sürekli ve yüksek miktarlı devreden KDV.
27. Sürekli zarar beyan ediliyor olması.
28. Büyük mükellef olma (sürekli inceleme hedefi var).
29. Kârlılık oranının sektörel ve veya bölgesel ortalamaya göre bariz sapma göstermesi (elektronik beyan sonrası vergi dairesi daha fazla veriyi elektronik ortamda alıp işleyebilir, karşılaştırılabilir hale geldi).
30. Kârlılık oranlarınızın diğer yıllar beyanlarınıza göre bariz bir sapma göstermesi.
31. BA/BS ve benzeri elektronik formlar arasında tutarsızlıklar.
32. Önceki yıllarda nezdinizde yapılmış vergi incelemelerinde yapılmış tarhiyatlar nedeniyle.
33. Beyannamenin diğer indirimler satırında gösterilen rakamlarla ilgili yeterli açıklama yapılmamış olması.
34. Bilanço kalemlerinizle ilgili yatay (diğer yıllar, diğer şirketlerle mukayese), dikey (kendi içindeki) rasyosu analizlerinde ki sapma ve uyumsuzluklar nedeniyle.
35. Düzenlediğiniz yazarkasa fiş tutarları ile KDV beyanlarınız arasında uyumsuzluk varsa.
36. Bir konu genel olarak taranırken. Örneğin yurt dışına yapılan ödemeler stopaj ve KDV, transfer fiyatlaması yönleriyle inceleniyor olabilir.
37. Sektör incelemesi sırasında.
38. Adli makamların ,önlerindeki davada gündeme getirilen bir kısım iddialar üzerine, talebi nedeniyle.
39. Vergi dairesinin veya bir başka idarenin (örneğin Gümrük İdaresinin) çok çeşitli nedenlerle talebi üzerine.
40. Takdir komisyonunun talebi üzerine takdir işlemine dayanak yapılması için.
Yaşadığınız, şahit olduğunuz veya duyduğunuz inceleme gerekçelerini paylaşırsanız listemizi daha da zenginleştirebiliriz.
En önemlisini unuttum.
Şayet bir konu sizi rahatsız ediyor,- bu konu incelenir, incelenirse de eleştirilir şeklinde bir kuşkunuz varsa,- bilin ki incelenirsiniz ve o konuda eleştirilirsiniz. Murphy kuralı mı nedir bilmiyorum ama bir şekilde oluyor
(Kaynak: Zeki Gündüz / Dünya Gazetesi | 29.11.2022)
