Katma Değer Vergisi İade Talep Sürelerine İlişkin Değerlendirme
1-Giriş
2019 öncesi dönemlerde KDV iadeleri, zamanaşımı süresince talep edilebilmekteyken (indirimli orana tabi olanlardan kaynaklananlar hariç), 2019 ve izleyen yılların vergilendirme dönemlerine ilişkin işlemlerden kaynaklanan KDV iade talepleri için sınırlandırma getirilmiştir. Konuya ilişkin detaylı bilgiler ile değerlendirmelere aşağıda yer verilmiştir.
2-İade Talep Süreleri
2.1-İndirimli Orana Tabi İşlemlere İlişkin İade Talep Süresi
KDVK m. 29/2’ye göre, Cumhurbaşkanı tarafından vergi nispeti indirilen teslim ve hizmetlerle ilgili olup indirim yoluyla giderilemeyen ve tutarı Cumhurbaşkanınca tespit edilecek sınırı aşan verginin iadesinin en geç izleyen yıl talep edilmesi gerekmektedir.
Bu çerçevede mükelleflerin, indirimli orana tabi işlemlerden kaynaklanan iade taleplerini, en geç indirimli orana tabi işlemin gerçekleştiği yılı izleyen yılın Ocak-Kasım vergilendirme dönemlerine ilişkin beyannamelerin (yılın sonuna kadar verilen Ocak-Kasım vergilendirme dönemlerine ilişkin verilen düzeltme beyannameleri dâhil) herhangi birinde iadeye konu olan KDV alanında beyan etmeleri ve indirimli orana tabi işlemin gerçekleştiği yılı izleyen yılın sonuna kadar standart iade talep dilekçesiyle birlikte iade talepleri için KDVGUT’nin ilgili bölümlerinde sayılan belgelerle (teminatla talep edilen iadelerde teminat dâhil) vergi dairelerine başvurmaları zorunludur. Bu sürelere uygun olarak YMM KDV iadesi tasdik raporuyla talep edilen iadelerde, söz konusu YMM raporunun, indirimli orana tabi işlemin gerçekleştiği yılı izleyen yılın sonundan itibaren altı ay içinde ibrazı zorunludur. Bu süre içinde YMM raporunun ibraz edilmemesi halinde iade talebi ivedilikle incelemeye sevk edilir.
İade talep süresinin dolmasından sonra, geçmiş dönemler için düzeltme beyannamesi verilmek suretiyle ve/veya standart iade talep dilekçesi ve ilgili belgeler ibraz edilmek suretiyle iade talep edilmesi mümkün değildir. Ancak, KDVGUT’nin ilgili bölümlerinde aranan belgeler süresinde ibraz edilmekle birlikte, bu belgelerin muhteviyatında eksiklikler bulunması halinde, eksikliklerin bu süreden sonra tamamlanabilmesi mümkündür.
Örnek: (Y) Gıda A.Ş., 2019 yılında yaptığı indirimli orana tabi teslimlerinden doğan KDV iadesini Temmuz/2020 beyannamesinin “Diğer İade Hakkı Doğuran İşlemler” tablosundan 439 kodlu satırı seçerek beyan etmiştir. Mükellef 15/11/2020 tarihinde standart iade talep dilekçesi ve belgeleri ibraz etmiş ancak bu iade talebine ilişkin yüklenilen KDV listesini vermemiştir. Mükellef, yüklenilen KDV listesini 15/07/2021 tarihinde sisteme girmiştir. Buna göre, (Y) Gıda A.Ş. KDV iade talebini süresinde beyan etmekle birlikte, yüklenilen KDV listesini süresinde (31/12/2020 tarihine kadar) sisteme girmediğinden mükellefin iade talebi reddedilecektir.
Örnek: (M) İnşaat Ltd. Şti. 2019 yılında teslim ettiği indirimli orana tabi konutlarla ilgili olarak vermiş olduğu Kasım/2020 beyannamesine ilişkin 439 kodlu satırda 500.000-TL “İadeye Konu Olan KDV” beyan etmiştir. (M) İnşaat Ltd. Şti., 27/12/2020 tarihinde standart iade talep dilekçesi ve diğer belgeleri ibraz ederek artırımlı teminat vermek suretiyle iade talebinde bulunmuştur. Buna göre, (M) İnşaat Ltd. Şti., 2019 yılındaki indirimli orana tabi işlemlerinden kaynaklanan KDV iadesini süresi içinde usulüne uygun olarak talep ettiğinden, iade talebi vergi dairesi tarafından değerlendirilerek sonuçlandırılacaktır.
2.2-Tam İstisna Kapsamındaki İşlemlere İlişkin İade Talep Süresi
KDVK m. 32’ye göre, iade talebinin, iade hakkı doğuran işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar yapılması zorunludur.
Buna göre, KDVK m. 32 ile geçici maddelerde yer alan tam istisna kapsamındaki işlemlere ilişkin iade talebinde bulunacak mükelleflerin, istisnaya tabi işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar ilgili dönem beyannamelerinde istisnaya ilişkin yüklenilen KDV sütununu doldurmaları ve en geç bu süre içinde standart iade talep dilekçesiyle birlikte iade talepleri için KDVGUT’nin ilgili bölümlerinde sayılan belgelerle (teminatla talep edilen iadelerde teminat dâhil) vergi dairelerine başvurmaları zorunludur. Bu sürelere uygun olarak YMM KDV iadesi tasdik raporuyla talep edilen iadelerde, söz konusu YMM raporunun, istisnaya tabi işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonundan itibaren altı ay içinde ibrazı zorunludur. Bu süre içinde YMM raporunun ibraz edilmemesi halinde iade talebi ivedilikle incelemeye sevk edilir.
İade talep süresinin dolmasından sonra, geçmiş dönemler için düzeltme beyannamesi verilmek suretiyle ve/veya standart iade talep dilekçesi ve ilgili belgeler ibraz edilmek suretiyle iade talep edilmesi mümkün değildir. Ancak, KDVGUT’nin ilgili bölümlerinde aranan belgeler süresinde ibraz edilmekle birlikte, bu belgelerin muhteviyatında eksiklikler bulunması halinde, eksikliklerin bu süreden sonra tamamlanabilmesi mümkündür.
Örnek: (T) Makine A.Ş., Şubat/2019 döneminde yatırım teşvik belgesi sahibi firmaya sattığı makinelerle ilgili olarak KDV beyannamesinde “İstisnalar-Diğer İade Hakkı Doğuran İşlemler” kulakçığında “Tam İstisna Kapsamına Giren İşlemler” tablosunda 308 kodlu satırda istisnayı ve bu teslimle ilgili yüklenimini beyan etmiştir. İade talebi için bu beyan tek başına yeterli değildir. Mükellefin iade talebinin geçerlik kazanması için en geç 31/12/2021 tarihine kadar standart iade talep dilekçesi ve istisnaya ilişkin diğer belgelerin ibrazı zorunludur.
Örnek: (Z) Ltd. Şti., 15/01/2019 tarihinde gümrük çıkış beyannamesi kapanan bir ihracat işlemini Ocak/2019 KDV beyannamesinin “Tam İstisna Kapsamına Giren İşlemler” tablosunda 301 kodlu satırda beyan etmiş, ancak yüklenilen KDV bölümünü boş bırakarak ihracata ilişkin yüklendiği KDV’yi indirim yoluyla gidermeyi tercih etmiştir. (Z) Ltd. Şti.nin bu ihracat işlemine ilişkin iade talep edebilmesi için en geç 31/12/2021 tarihine kadar Ocak/2019 KDV beyannamesinde düzeltme yaparak yüklenilen KDV’yi beyan etmesi ve aynı süre içerisinde standart iade talep dilekçesiyle KDVGUT’nin II/A-1.1.4 bölümünde sayılan belgeleri ibraz etmesi gerekmektedir.
2.3-Kısmi Tevkifat Uygulanan İşlemlere İlişkin İade Talep Süresi
Mükelleflerin, KDVK m. 9 kapsamındaki kısmi tevkifat uygulanan işlemlerine ilişkin iade taleplerini, tevkifata tabi işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar ilgili dönem beyannamelerinde iadeye konu olan KDV alanında beyan etmeleri ve en geç bu süre içinde standart iade talep dilekçesiyle birlikte iade talepleri için KDVGUT’nin ilgili bölümlerinde sayılan belgelerle (teminatla talep edilen iadelerde teminat dâhil) vergi dairelerine başvurmaları zorunludur. YMM KDV iadesi tasdik raporuyla talep edilen iadelerde, söz konusu YMM raporunun, tevkifata tabi işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonundan itibaren altı ay içinde ibrazı zorunludur. Bu süre içinde YMM raporunun ibraz edilmemesi halinde iade talebi ivedilikle incelemeye sevk edilir.
İade talep süresinin dolmasından sonra, geçmiş dönemler için düzeltme beyannamesi verilmek suretiyle ve/veya standart iade talep dilekçesi ve ilgili belgeler ibraz edilmek suretiyle iade talep edilmesi mümkün değildir. Ancak, KDVGUT’nin ilgili bölümlerinde aranan belgeler süresinde ibraz edilmekle birlikte, bu belgelerin muhteviyatında eksiklikler bulunması halinde, eksikliklerin bu süreden sonra tamamlanabilmesi mümkündür.
3-Değerlendirme
KDV iadesi talep sürelerine ilişkin KDVGUT’de düzenlenen hususlar yukarıda belirtildiği gibidir. Konuya ilişkin değerlendirmeye tabi tutulması gereken noktalar aşağıda açıklanmıştır.
İndirimli orana tabi işlemlerden doğan KDV iadesine ilişkin talep süresi KDVK 29/2’de, tam istisnalardan doğanlarda ise m. 32’de düzenlenmiştir[1]. Buna karşılık kısmi tevkifattan doğan KDV iadelerinin kanuni dayanağı bulunmadığı gibi, iade talep sürelerine ilişkin de KDVK’da hüküm mevcut değildir. Bunların kanuni dayanağa kavuşturulması elzemdir.
Diğer bir mesele KDV iade talebinden ne anlaşılması gerektiğine ilişkindir. KDVGUT’nin yukarıda yer alan düzenlemelerine göre, geçerli bir iade talebinden bahsedilmek için şu üç şartın birlikte yerine getirilmiş olması gerekmektedir;
-İadenin belirlenen süre içinde KDV beyannamesinde beyan edilmesi,
-İade talep dilekçesinin verilmiş olması,
-Gerekli belgelerin vergi dairesine ibraz edilmesi.
Adı geçen Tebliğe göre, bu üç şartın birlikte yerine getirilmemesi halinde, geçerli bir iade talebinde bulunulmadığı kabul edilmektedir.
İade talep süreleri hak düşürücü sürelerdir. Diğer bir ifadeyle süresi içinde iade talebinde bulunulmaması halinde, iade hakkı ortadan kalkmaktadır. Bu nedenle bir hakkın doğrudan özüne dokunduğu/sınırlandırdığı için, iade talebinden kastın ne olduğunun kanunla düzenlenmesi gerekmektedir.
Öte taraftan yukarıda belirtilen üç şartın zamanında yerine getirilmesine karşılık, iade talep süreleri geçtikten sonra bu şartların revize edilmesi halinde, iade talebinin geçerliliğini koruyup korumadığı tartışmalı bir konudur. Örneğin iade edilmesi gereken KDV’nin beyannamede yanlış koddan beyan edilip, iade talep süresini bitiminden sonra bunun beyannamede düzeltilmesi veya vergi dairesince düzelttirilmek istenmesi halinde, söz konusu iade talebinin akıbeti belirsizdir. Benzer şekilde mahsuben iade talep edilip, iade talep süresini bitiminden sonra bunun tamamının veya bir kısmının nakden iadeye çevrilmek istenmesi halinde, sonuç yine belirsizdir. Kanaatimize göre bu tür hallerde, iade talebi geçerliliğini kaybetmemelidir. Aksi durumun adaletsizliği izahtan varestedir.
Değerlendirmeye tabi başka bir husus YMM raporlarının ibrazıyla ilgilidir. KDVGUT’nin yukarıda yer alan düzenlemelerinde, YMM KDV iadesi tasdik raporuyla talep edilen iadelerde, iade talebinin en geç yapılabileceği yılın son gününden itibaren altı ay içinde YMM raporunun ibrazının zorunlu olduğu, bu süre içinde YMM raporunun ibraz edilmemesi halinde iade talebinin ivedilikle incelemeye sevk edileceği belirtilmiştir. Bu düzenleme iade hakkını ortadan kaldırmayıp, iadenin YMM raporu yerine vergi inceleme raporu ile alınmasını öngörmektedir. Bu nedenle, ilgili maddelerde HMB’ye verilen yetki çerçevesinde, bu hususun tebliğ ile düzenlenmesinde bir mahsur olmadığı kanaatindeyiz.
Dr. İsmail Pamuk – Yeminli Mali Müşavir
Barbaros Soylu – S.M. Mali Müşavir
18.11.2022
[1] KDVK m. 32/1 hükmü şu şekildedir; “Bu Kanunun 11, 13, 14 ve 15 inci maddeleri ile 17 nci maddenin (4) numaralı fıkrasının (s) bendi uyarınca vergiden istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen Katma Değer Vergisi, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanacak Katma Değer Vergisinden indirilir. Vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olması hallerinde indirilemeyen Katma Değer Vergisi, işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar talep edilmesi şartıyla Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tespit edilecek esaslara göre bu işlemleri yapanlara iade olunur.”
Söz konusu hüküm tetkik edildiğinde, KDVK m. 11, 13, 14, 15 ve 17/4-s’de yer alan istisnalar bakımından iade talep sürelerinin açık bir şekilde düzenlendiği görülmektedir. Ancak geçici maddelerde yer alan istisnalar ile uluslararası anlaşmalardan doğan istisnalara ilişkin iade talep sürelerini bu hükme dayandırmak veya söz konusu sürelerin kanuni dayanağı sahip olduğunu ileri sürmek olanaklı değildir.
