Duyduk duymadık demeyin! 11 Mart 2021’de bir NFT çılgınlığı yaşandı ve Christies’de bir NFT rekor fiyata satıldı. Bu olay da bana bu yazıyı yazma konusunda motivasyon sağladı.
Özellikle dünyada bir değişim olursa ve bu finansal piyasaları etkileyecek yıkıcı bir gelişme ise ben de sizlerle paylaşıyorum.
Bu arada bu yazı veya NFT asla bir yatırım tavsiyesi değildir.
NFT’leri belki biliyorsunuz, belki de hiç duymadınız ama not edin yakında daha çok duyacaksınız. Aslında yeni bir konu değil. Konuyu yakından takip edenlerin iyi bildiği bir şey. Ama nasıl Tesla, Bitcoin aldığını açıklayınca bir anda işin rengi değişti ise bu müzayedeyi de ona benzettim.
NFT’yi hangi gelişmeler gündeme getirdi?
Christie’s adlı müzayede evi, Beeple olarak tanınan Mike Winkelmann’ın NFT olarak üretilen dijital kolajının ‘jpg’ versiyonunu, pek çok tanınmış sanatçının fiziksel eserlerinden daha yüksek bir değere sattı. “Everydays: The First 5,000 Days” adlı eserin 69,4 milyon dolara (yaklaşık 523 milyon Türk lirası) satıldığı ve Beeple’ın “yaşayan en değerli üç sanatçı” arasına girdiği bildirildi. Christie’s, aynı zamanda ilk kez kripto para birimlerinin açık artırmada bir sanat eseri için ödeme yapmak için kullanıldığını açıkladı.
255 yıllık müzayede evi Christie’s’de çevrimiçi yapılan açık artırmada satılan eser, Şubat ayında oluşturulmuştu. Müzayededen yapılan açıklamada anlık 22 milyon kişinin canlı takip ettiği açıklandı.
Eser için ilk olarak 100 dolar verildi. 69 milyon dolara satılan eser için tekliflerin hızla gelmesinden dolayı süre 2 dakika daha uzatıldı. NFT, sanatçının 13 yıllık sanat yolculuğunda yaptığı çalışmaların bir araya getirilmesiyle oluşturuldu. Geçtiğimiz günlerde Twitter’ın kurucusu Jack Dorsey’in ilk tweeti de NFT olarak 2,5 milyon dolara satılmıştı.
Peki NFT ne demek?
Türkçe karşılığı “değiştirilemez para-çip” olan non-fungible token (NFT) blockchain ağı üzerinde şifrelenmiş, bir eşi daha olmayan token demek. Alışılagelmiş coin ve token kavramından farklı biçimde çalışan NFT; benzersiz, değiştirilemez, orijinalliği ve mülkiyet hakkı mutlak olan bir varlık.
En basit tabirle değiştirilemez ve benzersiz olarak tarif edilebilecek non-fungible tokenler, birbirlerinin yerine geçemeyecek orijinallikte ve farklı değerlerde üretiliyor.
Örnegin, elimizdeki 50 TL’lik banknotu başka bir 50 TL’lik banknot ile takas etmek mümkündür. Çünkü geleneksel banknotlar birbirinin yerine geçebilir. Banknotun seri numarası değerine herhangi bir etki yapmaz, ikame edilebilir (fungibility) özelliğe sahiptirler.
İkame edilebilme (fungibility) ya da birbirinin yerine kullanılabilme, kripto para birimlerinde kritik bir özelliktir. Söz gelimi bir Bitcoin’in ne zaman üretildiği, hangi madenci tarafından çıkarıldığı ve bugüne kadar kaç cüzdanda yer aldığı değerine etki etmez. 1 BTC daima 1 BTC’dir.
Non-fungible tokenler ise her birini “eşsiz kılan” özellikler barındırır. NFT sahibi olan kişi bilir ki, elindeki token’in bir örneği daha yoktur.
NFT nerede kullanılır?
Eşsiz tokenler (NFT) genellikle koleksiyon, dijital sahiplik ve mülkiyet hakları alanında tercih edilir. Kripto sanat eserleri, dijital koleksiyon ürünleri ve çevrim içi oyunlarda yer alan eşsiz dijital öğeler gibi şekillerde karşımıza çıkar.
Bunlara dijital sertifika da deniyor.
Özellikle sanat eserlerinin telif hakları için NFT kullanımı günbegün artıyor.
Çok sayıda dijital sanatçı, müzik grubu ve spor kulübü, daha önce bedava olan dijital ürünleri, bu yolla maddi gelire dönüştürebileceklerini keşfetti.
NBA’in Top Shot internet sitesini kurması ile yaşanan patlama da bu konuya ilgiyi artırdı.
Bu site üzerinden, NBA karşılaşmalarındaki önemli anlar kısa klipler halinde satışa çıkarıldı. Örneğin, 22 Şubat tarihinde bir alıcı, LeBron James’in smaç klibine 208 bin dolar ödedi.
Fenerbahçeli futbolcu Mesut Özil de geliri yardım kuruluşlarına bağışlanacak bir NFT ortaklığı yaparak, kendi ifadesi ile “geleceği kucakladı”.
Peki önemi ne? Bundan sonra neler olabilir?
Hayal gücünüzü zorlamaya çalışayım: Faizlerin düştüğü, Borsaların rekorlar tazelediği, Bitcoin’in 60 bine dayandığı bir dönemde herkes getiri peşindeyken böyle bir haber elbette dikkat çekecekti. Kripto zenginlerinin arttığı bu dönemde her türlü dijital varlık bundan böyle yeni bir rekorla satılırsa şaşırmayalım. Bir sanat eseri, bir pul, bir basketbol kartı, Lebron James smacı, gayrimenkul hepsinin dijital satışlarını ya duyduk ya da duyacağız. Yakında devletler daha önce özelleştirdikleri varlıkların dijital sertifikalarını satacaklar ve bunlara gelir ortaklığı verecekler. Regülasyonun sıkı olduğu sektörlere göre regüle olmayan alanlardaki işlemlere şimdiden dikkat.
Ben yerinizde olsam çocukluktan kalma oyuncaklarım nerede diye bir göz atardım. Belki bir oyun kartı, pul vs aralara sıkışmıştır. Bunların NFT’leri değerlenebilir. Piyango size de çıkabilir.
Ersoy Kazancı – 15.03.2021
