Kısa Çalışma Döneminde Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Kıdem tazminatı giydirilmiş brüt ücret üzerinden yapılır. Giydirilmiş ücrete hangi ödemelerin gireceği, ikramiyelerin nasıl dahil edileceği, ihbar süresindeki ücret zammının dikkate alınıp alınmayacağı, kısa çalışma ve ücretsiz izne çıkartılanların tazminatının hangi ücret üzerinden hesaplanacağı gibi ayrıntılar önemlidir. Özellikle çalışma süresi uzun olan kişilerin kıdem tazminatı tutarını bu ayrıntılar oldukça çok etkiler. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, kıdem tazminatı hesabıyla ilgili bilinmesi gereken önemli ayrıntıları yazdı.
İş Kanunu’na göre, aynı işverenin bir veya değişik iş yerlerinde bir yıl çalışan işçiler, kıdem tazminatına hak kazanırlar. İşçinin kıdem tazminatını alabilmesi için emekli olması, askerlik nedeniyle işten ayrılması, kadın işçilerin evlendikten sonra bir yıl içinde işten çıkması, işverenin işten atması, işçinin haklı nedenle iş akdini feshetmesi gerekir. İşçinin çalışırken ölümü halinde ise kıdem tazminatı ailesine ödenir.
Kıdem tazminatı, son ücret üzerinden hesaplanır. İşçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatlerin de hesaplamada dikkate alınması gerekiyor.
Bordroda görünen brüt tutar “çıplak ücreti” oluşturur. Kıdem tazminatı ödemeleri genellikle bu çıplak ücret üzerinden yapılır. Yıllık olarak sağlanan ücret dışı menfaatler varsa, tazminatın “giydirilmiş ücret” tutarı üzerinden ödenmesi gerekir. Bir menfaat veya ödemenin giydirilmiş brüt ücrete dahil edilebilmesi için devamlılık şartı aranır.
FESHİN YÜRÜRLÜĞE GİRDİĞİ TARİHTEKİ ÜCRET ÜZERİNDEN ÖDENMELİ
Kıdem tazminatı hesabında işçinin son ücreti esas alınır. İş akdinin feshedildiği anda geçerli olan ücret, son ücrettir.
İhbar tazminatı ödemek istemeyen işveren ihbar süresi tanımak suret”iyle fesih bildirimi yapabiliyor. İhbar süresi tanıyarak yapılan fesihte iş akdi, sürenin bittiği tarihte sona erer. Bu nedenle ihbar süresinin bittiği tarihteki ücret üzerinden hesaplama yapılmalıdır
Yargıtay’a göre, işverenin ihbar süresi tanımadan ve ihbar tazminatı ödemeden yaptığı fesihlerde ihbar süresinin sonuna kadar olan dönemde işyerinde uygulamaya konulan ücret artışından iş sözleşmesi feshedilen işçinin de yararlandırılması ve tazminatının bu artan ücret esas alınarak hesaplanması gerekir.
SAATLİK ÜCRETTEN AYLIK ÜCRET HESAPLANMALI
Yargıtay’ın yakın tarihli bir kararında (Esas No: 2017/14297, Karar No: 2020/1178 ) kıdem tazminatına esas aylık ücretin nasıl hesaplanacağı şöyle anlatıldı:
“Kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gereken ücret, işçinin brüt ücretidir. O halde, kıdem tazminatı, işçinin fiilen eline geçen ücreti üzerinden değil, sigorta primi, vergi, sendika aidatı gibi kesintiler yapılmaksızın belirlenen brüt ücret göz önünde tutularak hesaplanır. Tazminata esas aylık ücret, saat ücretinin önce 7.5, sonra da 30 ile çarpımı sonucu belirlenmelidir. Aksine, aylık ücretin tespitinin işçinin fiilen çalıştığı gün sayısı üzerinden hesaplanması doğru olmaz.”
KISA ÇALIŞMA VE ÜCRETSİZ İZİNDE KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?
Yargıtay’a göre, işçinin iş ilişkisi kapsamında iş gördüğü ve ücrete hak kazandığı en son ücretin dikkate alınması gerekir.
Pandemi döneminde milyonlarca kişi aylarca kısa çalışmada veya ücretsiz izinde gösterildi. Bunların kıdem tazminatının hesabında hangi ücret dikkate alınacak. Ücretsiz veya kısa çalışma gibi nedenlerle iş ilişkisinin askıya alınması ve askı süresi içinde iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gereken ücret, iş sözleşmesinin askıya alınmasından önce hak kazanılan son ücret olmalıdır.
ÖZEL SAĞLIK SİGORTASI KIDEM TAZMİNATI HESABINA GİRER
Kıdem tazminatına esas alınacak ücretin tespitinde asıl ücrete ek olarak işçiye sağlanan para veya para ile ölçülebilen menfaatler göz önünde tutulur. İkramiye, devamlılık arz eden prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, kira, aydınlatma, servis yardımı, yemek yardımı ve benzeri ödemeler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır.
İşçiye sağlanan özel sağlık sigortası yardımı ya da hayat sigortası prim ödemeleri de para ile ölçülebilen menfaat olarak kabul edilir. Bunların da kıdem tazminatına esas ücrete dahil edilmesi gerekir.
Bazı işyerlerinde satış rakamına bağlı olarak prim ödeniyor. Her ay farklı tutarda ödense de prim ödemeleri de kıdem tazminatı hesabına dahil ediliyor.
ZAMLI İKRAMİYE DİKKATE ALINIR
Yıl içinde düzenli ve belirli periyotlarla ödenen parasal haklar kıdem tazminatına dahil edilirken, bunların son ücrete göre hesaplanması gerekir. Örneğin yılda dört ikramiye alan işçinin son aldığı ikramiye zamlı ücret üzerinden ödenmiş ise ikramiyeler kıdem tazminatına dahil edilirken son ikramiye üzerinden hesaplama yapılır. Her bir ikramiye 3 aylık dönemi kapsadığı için işçinin zamlanmış olan ikramiyesinin ait olduğu 90 güne bölünmesi suretiyle, bir güne düşen ikramiye tutarı bulunur.
Yol ve yemek yardımı gibi ödemelerin ise fiilen çalışılan gün sayısına bölünmesi suretiyle bir güne düşen tutarın bulunması gerekir. Örneğin, ayda 100 lira yol parası, 200 lira yemek parası ödenen işyerinde ayda 26 gün çalışılıyorsa 300 liralık yol ve yemek parası 30 güne değil 26 güne bölünerek hesaplamaya dahil edilmelidir.
Nitekim Yargıtay söz konusu dosyada, yol yardımı 26 güne değil 30 güne bölünerek kıdem tazminatına esas giydirilmiş ücret hesaplaması yapıldığı için yerel mahkeme kararını bozdu.
(Kaynak: Ahmet Kıvanç / Haber Türk | 17.12.2020)
