Bugün 3 Aralık, Dünya Engelliler Günü…
1992 yılında Birleşmiş Milletler tarafından uluslararası bir gün olarak kabul edilmiş olup, her yılın 3 Aralık günü farkındalık yaratacak organizasyonlar düzenleniyor. Engelli birey, fiziksel, zihinsel, ruhsal ve duyusal yetilerinde çeşitli düzeyde kayıplarından dolayı topluma diğer bireyler ile birlikte eşit koşullarda tam ve etkin katılımını kısıtlayan tutum ve çevre koşullarından etkilenen birey olarak tanımlanıyor.
Genel şartları sağlamalarındaki zorluk dikkate alınarak engelli vatandaşlarımızın yaşamlarını kolaylaştırmaya, korunmalarını ve geçimlerini sağlamaya, istihdam edilmelerine ve emekliliğe kolay erişimlerine ilişkin yasalarımızda özel düzenlemeler yapılmış olup, bugünkü yazımda engelli bireylere özgü bazı yasal düzenlemeleri başlıklar halinde özetlemek istiyorum…
ERKEN EMEKLİLİK
SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapsamında çalışan engelli vatandaşlarımız için emeklilik şartlarında pozitif ayrımcılık uygulanmakta olup, yaş şartı aranmaksızın, daha az sigortalılık süresi ve prim günü ile malulen veya engelli hakkıyla emekli olabiliyorlar. Başkasının sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu olan sigortalı annelerin 1 Ekim 2008’den sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına ekleniyor. Eklenen bu süreler ayrıca emeklilik yaş hadlerinden de indiriliyor.
VERGİ AVANTAJLARI
Yüzde 40 ve üzeri engelli olan çalışanların ücretlerinin vergilendirilmesinde engellilik derecesine göre engelli indirimi uygulanıyor. Bu indirimden engelli serbest meslek erbabı ve basit usulde vergilendirilenler ile bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı ile ücretliler de yararlanıyor. Böylece daha az vergi ödemeleri sağlanıyor.
Engellilik oranı yüzde 90 ve üzerinde olan malul ve engellilerin 5 yılda bir olmak üzere ÖTV istisnası kapsamında araç alma hakları bulunuyor. Bu araçlar için Motorlu Taşıtlar Vergisi de ödemiyorlar. Söz konusu istisnalar, malul ve engelli tarafından bizzat kullanmak üzere engelliliğine uygun hareket ettirici özel tertibat yaptırılan araçlar için de uygulanıyor.
Brüt alanı 200 metrekareyi aşmayan tek konutu olan engelli, sıfır oranlı Emlak Vergisi uygulamasından yararlanarak Emlak Vergisi ödemiyor.
Engellilerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programları Katma Değer Vergisi’nden istisna tutuluyor.
ENGELLİ AYLIĞI VE BAKIM ÜCRETİ
Yüzde 40 ve üzerinde engelli olanlara, yasayla belirlenmiş şartları sağlamalarına bağlı olarak engellilik derecelerine göre engelli aylığı ödeniyor.
Ağır engelli olup, günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini (beslenme, giyinme, tuvalet, merdiven inip çıkma gibi) önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle bakıma ihtiyacı olan engellilere resmi ve özel bakım merkezlerinde bakım hizmeti ya da evde bakımına destek amacıyla evde bakım ücreti ödeniyor.
İSTİHDAM
Elli veya daha fazla işçi çalıştıran özel sektör işyerleri yüzde 3, kamu işyerleri yüzde 4 oranında engelliyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde istihdam etmek zorunda. Engelli veya bakmakla yükümlü olduğu engelli yakını olan memurlar için nöbet muafiyeti, izin hakkı, refakat izni, mazeret izni, tayin ve yer değiştirme hakkına ilişkin olarak personel mevzuatlarında özel düzenlemeler yapılmış olup, engelli memura kendi isteği dışında gece nöbet ve fazla mesai hizmeti yaptırılamıyor.
★★★
Engelli bireylere sağlanan haklar kuşkusuz yukarıda yazılanlarla sınırlı değil. Ancak yerimiz sınırlı. Eğitim ve sosyal hayata ilişkin olarak da çeşitli haklar sağlanmış durumda.
Örneğin, başarılı ve ihtiyaç sahibi engelli öğrencilere öncelikli olarak öğrenim ve katkı kredisi ile yurt tahsisi yapılıyor. Müze ve ören yerlerine ücretsiz girebiliyorlar. Belediyelerin su tüketim ücretlerinde, televizyon yayın ücretlerinde, elektronik iletişim ücretlerinde, şehirlerarası ulaşım hizmetlerinde indirimli tarifeler uygulanıyor. Kamuya ait şehir içi ulaşım hizmetlerinden ücretsiz yararlanabiliyorlar. ÖTV indirimi ile alınmış olması şartı ile engelli araç park yerlerine araç park edebiliyor, hava alanlarında, belediye tarafından işletilen otoparklardan ücretsiz yararlanabiliyorlar.
Sözcü Gazetesi | 03.12.2019
