İç denetim, işletmelerin faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer katmak amacını güden bağımsız ve objektif bir güvence ve danışmanlık faaliyetidir, öte yandan iç denetim işletmelerin risk yönetim, kontrol ve yönetişim süreçlerinin etkililiğini değerlendirmek ve geliştirmek amacına yönelik sistemli ve disiplinli bir yaklaşım getirerek, işletmelerin amaçlarına ulaşmasına yardımcı olur.
İşletmelerin faaliyetleri arttıkça/karmaşıklaştıkça ve farklı coğrafyalarda işler yapıldıkça, çalışan sayısı artmakta vb., hissedarların profesyonel yönetici çalıştırmaları neticesinde artan güvence ihtiyacı, bağımsız denetim ve raporlama düzeni gibi çalışmaların yanında doğrudan yönetim kuruluna (varsa denetim komitesine) bağlı olarak çalışacak bir iç denetim birimine ihtiyaç duyulur ve bu iç denetim birimi sayesinde beklentiler karşılanır. Bu gibi durumlarda tıpkı denetim komitelerinde olduğu gibi iç denetim biriminin de bir yönetmeliği oluşturulmalıdır.
İç denetim, işletmelerin mali bilgilerin ve raporların güvenilirliği, işletme varlıklarının korunması, mevzuata ve işletme içi düzenlemelere uyumu ve faaliyetlerin verimli ve etkili olması konularında yönetim kuruluna makul güvence sağlar. Ayrıca, işletmelerin risklerini iyi yönetilip yönetilmediğini, iç kontrollerin yeterli olup olmadığını inceler, olası hata, hile ve suiistimallerin caydırılmasına yönelik önlemler alır/önerir, inceler ve işletmelerin kurumsallaşmasına ve profesyonelleşmesine katkı verir. İç kontrol ortamının güçlenmesini destekleyerek bağımsız denetimin riskinin azalmasına katkı sağlar.
“Uluslararası Suiistimal İnceleme Uzmanları Derneği’nin” 2018 yılı raporuna göre hile ve suiistimallerin işletmelere maliyeti cironun % 5’ini bulmaktadır. Bunun % 50’si ise iyi bir iç kontrol sistemi kurularak önlenebilmektedir.
İç denetim ayrıca, icrai sorumluluk üstlenmeden işletme içinde eğitim, yatırım kararlarında görüş vermek, yazılacak Prosedürlere, bilgi güvenliği sistemine, insan kaynakları uygulamalarına vb. gibi hususlara danışmanlık yaparak işletmelere değer katmaktadır.
Günümüzde her sektörde artan rekabet, çoğalan riskler ve daralan kar marjları işletmeleri zorlamaktadır. İşletmeler kendilerine fayda getirecek, risklerini daha iyi yönetecek, kontrolleri güçlendirecek, maliyetleri ve fireleri azaltacak ve rekabet güçlerini arttıracak arayıştadırlar. İşte iç denetim de bu amaçla başvurulabilecek son derece önemli bir meslektir/faaliyettir.
İç denetim, işletmeler içinde birim olarak kurulacağı gibi dışarıdan hizmet olarak da alınabilir. Ayrıca, işletmeler kendi içinde bir koordinatör atayarak iç denetimi kendi kaynağı ve dış kaynağı birlikte kullanarak temin edebilir.
Üçlü Savunma Hattı modeline göre işletmelerin birinci savunma hattı işletme içinde işi yapan Muhtelif Birimlerdir, ikinci savunma hattı bu birimleri kontrol eden Kalite Departmanı, Güvenlik Departmanı gibi işletmenin kendi içindeki kontrol birimleridir, üçüncü savunma hattı ise İç Denetim’dir. İşletmelerimizde ilk iki savunma hattını tesis etmişken üçüncü savunma hattını oluşturmazsak veya ihmal edersek, (futbol tabiri ile) gol yememiz çok muhtemel hale gelebilir.
İç denetim neden gereklidir?
İç denetim; işletmelerin itibarına, sürdürülebilirliğine, karlılığına, büyümesine, risklerini yönetmesine katkı sağlar, pay ve menfaat sahipleri için güvence sağlar, kurumsal yönetim kalitesini arttırır, mali denetim, uygunluk denetimi, faaliyet denetimi ve bilgi sistemleri denetimi gibi çeşitli denetimleri sağlar, KOBİ’ler dâhil her ölçekteki ve sektördeki işletmeye değer katan önemli bir meslektir/faaliyettir.
KAYNAKLAR
– Türkiye İç Denetim Enstitüsü, TİDE, www.tide.org.tr
– Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü (The Institute of Internal Auditors, IIA), www.theiia.org
– Uluslararası Suistimal İnceleme Uzmanları Derneği, www.usiud.org
– Association of Certified Fraud Examiners, www.acfe.com
– İç Denetime Genel Bir Bakış, 2019, İSMMMO, https://issuu.com/istanbulsmmmodasi/docs/icdenetimkitap?ff
– Uygulama Rehberi, Eşgüdüm (Koordinasyon) ve Güven, Bir Güvence Haritasının Geliştirilmesi, Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü (IIA), Proje Lideri Alp Buluç, Şubat 2018
11.09.2019 I Hürses
