Çalışma hayatının önemli ve işçinin de alın terinin bir karşılığı olan kıdem tazminatı her zaman gündemi meşgul eden konuların başında geliyor.
Kıdem tazminatı, gerekli şartlar oluştuğunda işçinin işverenden alacağı en temel haklardan da birisidir.
İş sözleşmesinin kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenmektedir.
1475 Sayılı eski İş Kanunu’nun 14’üncü maddesinde gösterilen fesih hallerinde, en az bir yıllık çalışması olan işçiye veya işçinin vefat etmesi halinde de bu işçinin hak sahiplerine işveren tarafından son brüt kazancına göre kıdem tazminatı ödenmesi gerekiyor.
İşçinin istifa etmesi veya kıdem tazminatı almaya hak kazanma şartlarından birisi olmaksızın işten ayrılması halinde kıdem tazminatı ödenmemektedir.
Kıdem tazminatı, esasen aynı işyerinde veya aynı işverene ait işyerlerinde bir yılını tamamlayan ve iş sözleşmesi belirlenmiş durumlarda sona eren İş Kanunu kapsamında belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalışan işçilere ödenebilmektedir. Ancak, belirli süreli iş sözleşmelerine göre çalışan işçiler de evlenme, askerlik, emeklilik vs. gibi nedenlerle kıdem tazminatı ödenebilmekle birlikte, sözleşmede belirlenen sürenin kendiliğinden son bulması halinde veya tarafların anlaşarak sözleşmeyi sona erdirmeleri durumunda kıdem tazminatı ödenmez.
Kıdem tazminatı feshe bağlı haklardan birisi olmakla birlikte, iş sözleşmesinin istifa gibi tazminat ödenmeyecek nedenlerle sona erdiği durumlarda talep hakkı doğmaz. Diğer bir deyişle Kıdem tazminatının söz konusu olabilmesi için İş Kanunu kapsamındaki işçinin en az bir yıllık kıdeminin olması yanında ayrıca iş sözleşmesinin Kanunda belirtilen şartlarla feshedilmesi gereklidir.
1475 sayılı İş Kanununa göre, kıdem tazminatının bir yıllık miktarı en yüksek devlet memuruna (Eski Başbakanlık Müsteşarı) ödenen bir yıllık emeklilik ikramiyesi tutarı ile sınırlandırmıştır.
Memur maaş katsayısına bağlı olan kıdem tazminatı tavan oranı sürekli değişmektedir.
01.01.2019- 30.06.2019 tarihleri arasında geçerli olan memur aylık katsayısı (0,1305597) memuriyet taban aylığı göstergesine uygulanacak taban aylık katsayısı (2,044187), iş güçlüğü, iş riski, temininde güçlük ve mali sorumluluk zamlarının aylık tutarlara çevrilmesinde uygulanacak yan ödeme katsayısı ise (0,041416) olarak belirlenmiştir.
Buna göre 01.01.2019-30.06.2019 tarihleri arasında işçilere ödenecek kıdem tazminatının tavanı, 6.017,60 Türk Lirası olmuştur.
Yine 01.01.2019 tarihinden geçerli olmak üzere 2019 yılı için asgari ücretin artmasıyla birlikte ödenecek en düşük kıdem tazminatı tutarı da aylık asgari ücretin artmasına bağlı olarak 2.558,40TL olarak uygulanacaktır.
4857 sayılı İş Kanunu’na tabi işçiler için tavan tutar sınırlaması bulunduğu halde, 5953 sayılı Yasa’ya tabi gazetecilerin kıdem tazminatında herhangi bir tavan tutar uygulanmayacaktır.
İşverenler tavan tutarın üzerindeki kısım için kıdem tazminatı ödenmeye zorlanamazlar. Ancak işverenin tavan tutarın üzerinde ödeme yapmak istemesi halinde tavanı aşan kısmın prim gibi telakki edilerek vergilendirilmesi ve sigorta primine tabi tutulması gerekecektir.
Star Gazetesi | 10.01.2019
