Sosyal güvenlikte kayıtdışılık; çalışanların tamamen sigortasız çalıştırılmaları veya daha düşük bir ücret seviyesinden primlerinin ödenmesi şeklinde ortaya çıkabildiği gibi, sigortalı gösterilen kişilerin ay içindeki prim gün sayılarının 30 günden daha az (örneğin; 10-15 gün gibi) gösterilmek suretiyle daha az prim ödenmesi şeklinde de ortaya çıkabilmektedir.
Çalışanların aylık primleri ortalama 26 gün üzerinden ödeniyor
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) 2016 yılı istatistik verilerine göre, asgari ücretten primi ödenen kişilerin aynı zamanda ay içindeki prim gün sayılarının da düşük gösterildiği, ücret seviyesi yükseldikçe ay içindeki prim gün sayısının arttığı (30 güne yaklaştığı), SGK’ya bildirimi yapılan tüm sigortalılar üzerinden bir hesaplama yapıldığında ise, çalışanların ortalama olarak 26 gün üzerinden (4 gün eksik olarak) primlerinin ödendiği görülmektedir.
Doğal olarak, çalışanların 30 gün yerine daha az bir gün üzerinden primlerinin ödenmesi, daha az prim ödeme amacına yönelik olabileceği gibi, hukuki anlamda haklı bir nedeni de olabilecektir.
SGK 2000 yılından buyana eksik gün kontrolü yapıyor
Eksik gün bildiriminden kaynaklanan kayıtdışılığın önlenmesi amacıyla sosyal güvenlik mevzuatında ilk olarak 4447 sayılı Kanunla 1 Ocak 2000 tarihinden geçerli olmak üzere işverenlere çalışanların ay içindeki eksik gün ve kazanç bildirimlerinin nedenlerinin belgelendirilmesi zorunluluğu getirilmiş ve bu husus değişen mevzuat çerçevesinde bugüne kadar geçerliliğini ve güncelliğini korumuştur.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 86’ncı maddesinde “Ay içinde bazı işgünlerinde çalıştırılmadığı ve ücret ödenmediği beyan edilen sigortalıların, otuz günden az çalıştıklarını ispatlayan belgeler, işverence ilgili aya ait aylık prim ve hizmet belgesinin veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin verilmesi gereken süre içinde verilir. Belgelerin şekli, içeriği, ekleri, ilgili olduğu dönemi, verilme süresi, verilme yöntemi, belgeleri verecek işyerleri, belgelerin verileceği kurum ile diğer hususlar kurumca çıkarılan yönetmelikle belirlenir” şeklinde düzenleme yapılmıştır.
Bu düzenlemeye istinaden, otuz günden az çalışma durumunu kanıtlayan belgelerin neler olduğu, hangi işyerlerinin bu yükümlülükten muaf tutulduğu ile ilgili hususlar SGK Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 102’nci maddesinde açıklanmıştır.
05.12.2017 tarihli, 30261 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik değişikliği ile otuz günden az çalışma durumunu kanıtlayan belgeler yeniden düzenlenmiş, ayrıca SGK’ya her ay verilmesi gereken belgeler ile verilmesine gerek olmayıp, istenildiğinde ibraz edilecek belgeler şeklinde ikili ayrıma gidilmiştir.
Eksik gün bildiriminden muaf olan işyerleri
Aşağıda belirtilen işyerleri eksik gün bildirim nedenlerini aylık prim ve hizmet belgesinde belirtmeleri yeterli olup, bu işyerlerinin ayrıca Ek-10 Sigortalıların Eksik Gün Bildirim Formu ve eki belgeleri her ay SGK’ya göndermelerine gerek bulunmamaktadır.
– Genel bütçeye dahil daireler, özel bütçeli idareler, döner sermayeler, fonlar, belediyeler, il özel idareleri,
– Belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmeler,
– Bütçeden yardım alan kuruluşlar
– Özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşlar,
– Kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklar
– Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşlar, sendikalar, vakıflar,
– 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşların işyerleri
– Toplu iş sözleşmesi yapılan işyerleri
– 10 ve üzerinde sigortalının çalıştırıldığı aylara ilişkin özel sektör işyerleri
Dünya I 24.01.2018
