Bağımsız denetim işini zamanla boyutunun değişeceği meslek mensupları ve akademisyenler arasında sıkça konuşulan bir konu iken, günümüzde yaşanan gelişmeler bu tartışmaları bir kez daha ispatlar hale getirmiştir. Birçok şirket zamanla E-Dönüşüm içine (E-Beyanname, E-Defter, E-Fatura, E-Arşiv Fatura, KEP, E-Posta, E-İmza vs.) dahil edilirken, denetim kapmasına da alınmaya devam edilmektedir.
Bildiğiniz üzere denetim kapsamına alınan şirketlerin ve kooperatiflerin bağımsız denetimlerini sadece en az fakülte mezunu olan SMMM ve YMM unvanına sahip kişiler yapabilmektedir. Bu unvana sahip kişiler 3 yıl bağımsız denetçi yanında staj yapması (veya 11 yıl mesleki deneyim) ve bağımsız denetçilik sınavından başarılı olması kaydıyla “Bağımsız Denetçi” unvanı alabilmektedir. Birçok meslekte olduğu üzere 04.11.2017 tarihinde resmî gazetede yayınlanan “Bağımsız Denetçilerin Sürekli Eğitim Tebliği” ile Bağımsız Denetçilere de zorunlu ve sürekli eğitim yaşantımızda yerini almıştır.
Zaman içerisinde uzmanlık gerektiren birçok işe ve mesleklere bu tür zorunlu eğitimler gelmekte ve bunun yerinde karar olduğu da bir gerçektir. 2017 yılında yayınlanan Bilirkişilik Yönetmeliğinde Bilirkişiler herhangi bir eğitime tabi tutulmazken, artık 3 yılda bir zorunlu eğitim almaları, aynı şekilde Uzlaştırmacılar için de 2 yılda bir eğitim almaları zorunlu hale getirilmiş ve yapılan işlerin daha güncel bilgilerle yapılması amaçlanmıştır. İç Denetçilerin bağlı olduğu IIA (Uluslararası İç Denetim Enstitüsü) ise zaten iç denetimde zorunlu eğitimi uzun zamandır uygulamaktadır. Görüldüğü üzere uzmanlık isteyen bazı iş veya meslekler, güncelleme eğitimi dediğimiz eğitimlere maruz kalmakta, bu eğitimlerin zamanla SMMM, YMM, Doktor, Avukat vb. mesleklere de uygulanması ihtiyaç halini aldığını düşünmekteyiz. Eğitimin iyisi kötüsü olmaz mantığından yola çıkarak, toplum olarak eğitimlere gerekli ciddiyet verilmeli ve işimizi daha iyi yapmak adına her an kendimizi diri ve canlı tutmamız önem taşımaktadır. Zorunlu eğitimin tek kötü yanı ise, eğitimlere harcanacak maddi külfet ve ayırmamız gereken zaman olacaktır.
BAĞIMSIZ DENETÇİLER HANGİ EĞİTİMLERİ ALMAK ZORUNDADIR?
Bağımsız Denetçi unvanına sahip kişiler, mesleği icra etsin veya etmesin, 3 yıl içerisinde 120 kredilik eğitim almak durumundadırlar. Bu 120 kredinin 60 kredisi temel mesleki konuları içermeli, kalan 60 kredisi ise destekleyici konuları (5 kredisi etik eğitim) kapsamalıdır. Destekleyici konulara haiz eğitim kredisini 3 yıl içerisinde tamamlanabilirken, temel mesleki konuları her yıla (yılda 20 kredi) yaymak zorundayız. Özetleyecek olursak, bağımsız denetçi her yıl 20 kredi temel mesleki eğitim (3 yılda 60 kredi) almak zorunda, 60 kredi destekleyici eğitim ile birlikte toplamda 120 kredi eğitimi tamamlamak ve 3 yıl içerisinde KGK’na tevsik etmek zorundadır. Faaliyetleri askıya alınan ya da denetim faaliyetleri durdurulan bağımsız denetçiler de bu eğitimleri alması zorunlu hale getirilmiştir.
EĞİTİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ NE ZAMAN BAŞLAYACAK?
Denetçi, sicile kaydolduğu tarihi izleyen ikinci takvim yılından itibaren eğitimleri almaya başlayacaktır. Ancak yetkilendirilmeyi hak etmiş fakat halen sicile kaydolmayan kişilerin ise eğitim yükümlülüğü yetkilendirmeyi aldığı tarihten itibaren hesaplanması gerekmektedir. 01.01.2017 tarihinden önce sicile kaydedilmiş olan Bağımsız Denetçilerin eğitim yükümlülüğü ise 01.01.2018 tarihinde başlamaktadır. Bu kişiler 31.12.2020 yılına kadar 120 krediyi tamamlamalıdır.
EĞİTİM KONULARI NELERDİR?
Yukarıda bahsettiğimiz üzere 60 kredi temel mesleki alanda, 60 kredi ise destekleyici alanda eğitim almak zorunda olan denetçinin alan olarak alması gereken dersler şu şekildedir;
Temel Mesleki Konular : Muhasebe, Denetim, Etik Kurallar, Finans ve Kurumsal Yönetim İlkeleri
Destekleyici Konular : Temel mesleki konuların dışında, mesleği ilgilendiren diğer konular ile kişisel gelişim eğitimleridir.
EĞİTİM YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Eğitimler yüz yüze alınabileceği gibi, uzaktan eğitim, işbaşında eğitim, akademik çalışmalar ve diğer eğitim yöntemleri şeklinde de alınabilmektedir. Yüz yüze eğitimin geçerli olabilmesi için, eğitimi açan kuruluş, eğitim öncesi KGK’ndan onay almak zorundadır. İş başı eğitimin geçerli sayılabilmesi için ise, fiilen denetim faaliyeti yürütülmesi ve burada en az 5 bağımsız denetçi unvanına sahip kişiler ile beraber yapılan denetim faaliyetleri geçerli kabul edilecektir.
KREDİLER NASIL HESAPLANACAKTIR?
- Yüz yüze ve uzaktan yapılan eğitimlerde her 50 dakikalık ders, 1 kredi sayılacaktır. Bu eğitime katılan kişiler 1 gün içinde en fazla 7 kredi elde edebilirler.
- Lisans ve yüksek lisans dersleri veren bağımsız denetçiler bu faaliyetlerinden en fazla 30 kredi elde edebilirler. Geri kalan 90 krediyi, yine yüz yüze, uzaktan veya işbaşı eğitimi şeklinde tamamlaması zorunludur.
- KGK’nın düzenlediği sınavlara Bağımsız Denetçiler de katılabilir. Katıldıkları bu derslerden alınan her bir başarı 20 kredi değeri görecektir.
- İşbaşı eğitiminde halka açık firma denetimine katılan kişiler her bir şirket için 3 kredi, diğer şirketlerin denetimine katılan kişiler ise 2 kredi kazanacaktır. İşbaşı eğitimde alınan kredi ise 20 krediyi geçemeyecektir.
- Yüksek lisans yapan kişiler, başarı ile tamamlaması halinde 40 kredi, doktora eğitimini başarı ile tamamlayanlar ise 90 kredi elde etmiş sayılacaktır.
- Kitap yazan kişiler KGK’ndan onay almak kaydıyla, yazmış olduğu her bir kitap için 60 kredi elde edebilir. Birden fazla yazarı olan kitaplarda ise, kazanılan kredi yazar sayısına göre bölünecektir.
- Uluslararası indekslerde veya TUBİTAK tarafından taranan hakemli dergilerde yayınlanan her bir makale için 5 kredi, diğer hakemli dergilerde yayınlanan her bir makale için 2 kredi, hakemsiz dergilerde yayınlanan makaleler için ise 1 kredi elde edilir.
- Temel mesleki konularda düzenlenen panel, seminer, kongre, konferans, sempozyum, çalıştay vb. gibi kurum tarafından veya kurum ile ortaklaşa düzenlenen faaliyetlere konuşmacı olarak katılan kişilere her gün için 5 kredi, katılımcılara ise katıldıkları her gün için 2 kredi verilecektir. Diğer kurum ve kuruluşların düzenlediği bu tür faaliyetlere konuşmacı olarak katılanlar 4 kredi, katılımcılar ise her gün için 1 kredi kazanacaktır.
EĞİTİMLERİN BELGELENDİRİLMESİ NASIL OLACAKTIR?
Bu tür eğitimlere katılanların, kuruma tevsik edici belge (Katılım Belgesi, Sertifika, Katılım Onayı vb.) sunması gereklidir. Bu belgeler ve bilgiler EYBİS vasıtasıyla kuruma gönderilecektir. Eğitim faaliyetlerine katılım gösteren denetçiler üçer aylık dönemler halinde 3 aylık dönemi takip eden ayın 15’ine kadar EYBİS üzerinden kuruma bildirim yapacaklardır.
EĞİTİMİ TAMAMLAYAMAYAN KİŞİLERİN DURUMU NE OLACAKTIR?
Eğitim saatlerini tamamlayamayan denetçilere öncelikle ek süre verilecektir. Verilen ek süreye rağmen halen kredi tamamlanamamışsa bu denetçilerin denetim faaliyetleri durdurulacak ve gayri faal duruma (pasif) alınacaktır. Pasife alınan denetçiler, Bağımsız Denetçi unvanı ile denetime katılamayacaklardır. Bu kişiler Denetçi Yardımcısı pozisyonunda denetim ekibinde bulunmalarında ise bir sakınca bulunmayacaktır.
DENETİMİ ÜSTLENEN DENETÇİNİN ZORUNLU EĞİTİMLERDEN SORUMLULUĞU NEDİR?
Denetim ekibinde yer alan denetimi üstlenen denetçi, denetim ekibindeki bağımsız denetçilerin eğitim yükümlülüğünü yerine getirip getirmediklerini takip etmekten sorumludur. Eğer denetim yetkisi pasife alınan kişiler, denetim kadrosunda bağımsız denetçi olarak yer alırsa, bu kişilerden denetimi üstlenen denetçi sorumlu olacaktır.
Sonuç olarak, günümüzdeki gelişmelere bakılırsa bazı unvanları alabilmek her ne kadar zor ve meşakkatli ise, bu unvanları elde tutabilmek de bir o kadar zor ve meşakkatli hale gelmeye devam etmektedir. 120 kredinin çok zor tamamlanacağı aşikardır. Ciddi bir zaman ve maddi külfet gerektirdiği
de bir gerçektir. Bu sebepledir ki şu an Türkiye’de bulunan 16.500 civarındaki Bağımsız Denetçilerin en az %80’i zaten bu işi fiilen yürütmediğinden, eğitim kredisini tamamlayamayan Bağımsız Denetçi büyük oranda olacaktır. Önümüzdeki 3 yıl içerisinde, yeni yetkilendirilen Bağımsız Denetçiler ile birlikte Türkiye’deki toplam Bağımsız Denetçi sayının 10.000’i geçmeyeceği kanaatindeyim.
Kaynak: 04.11.2017 – Resmi Gazete – Bağımsız Denetçilerin Sürekli Eğitim Tebliği
Ali İhsan KAYACI, CRMA
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Denetim Bilim Uzmanı
