Bu yılın mart ayında Gelir İdaresi Başkanlığı’nın web sayfasında, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 19/3 maddesinin (b) bendi hükümleri kapsamındaki kısmi bölünme işlemleriyle ilgili olarak bir KVK Genel Tebliğ Taslağı yayımlandı.
Bu taslakta özellikle örneklerle ilgili çok tartışılacak konu bulunmasına karşılık, bir önemli konu bütün uygulamayı etkiledi. Çok tartışma yaratan bu konu tebliğ taslağının son maddesinde aşağıdaki şekilde yer almaktaydı.
“Kısmi bölünme işlemlerinde devralan şirket hisselerinin devreden şirket ortaklarına verilmesi halinde, devreden şirket nezdinde sermaye azaltımına gidilmesi gerekeceğinden, devreden şirketin sermayesini oluşturan unsurlara göre sermaye azaltımı dolayısıyla vergilendirme yapılması söz konusu olabilecektir. Yapılacak sermaye azaltımında; öncelikle, işletmeden çekilmesi halinde kurumlar vergisine ve kâr dağıtımına bağlı vergi kesintisine tabi tutulacak (pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, yeniden değerleme değer artış fonu, iştirakler yeniden değerleme değer artış fonu, maliyet artış fonu vb.) hesapların, sonra, sadece kâr dağıtımına bağlı vergi kesintisine tabi tutulacak (geçmiş yıl kârları, olağanüstü yedekler vb.) hesapların, son olarak ise işletmeden çekilmesi halinde vergilendirilmeyecek olan ayni ve nakdi sermayenin işletmeden çekildiği kabul edilecektir.”
Görüldüğü gibi taslakta; devralan şirket hisselerinin devreden şirket ortaklarına verilmesi amacıyla yapılacak sermaye azaltılmasında, azaltılan tutarın öncelikle dağıtımı stopaja tâbi fon veya yedeklerden yapıldığı bir varsayım olarak kabul edilmekte, böylece devreden şirkete azaltılan tutarın yüzde 15’ine varabilecek oranda bir malî yük getirilmektedir.
Böyle bir varsayımın veya karinenin yaratılmasına elverişli bir yasal dayanak, KVK’da olmadığını daha önce yazmıştım. Hatta bu konuda; Mali idarenin farklı düşündüğünü vurgulayan özelgeler bulunduğunu da belirtmiştim.
Nitekim Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 23.07.2013 tarihli Özelgesi ile “Kısmî bölünme sonucunda aynî sermaye konulan şirketten alınan hisse senetlerinin ortaklara verilmesi nedeniyle şirket sermayesinin azaltılması ve daha önce sermayeye eklenmiş olan, enflasyon düzeltmesi fark hesapları ile geçmiş yıl kârlarının da bulunması durumunda; devralan şirkette yapılacak sermaye artışında enflasyon düzeltmesi fark hesaplarının ve geçmiş yıl kârlarının sermayenin bir unsuru olarak yer alması ve ayrı şekilde görülmesi şartıyla bu işlem işletmeden çekiş olarak değerlendirilmeyecek ve vergiye tabi tutulmayacaktır. Ancak, devralan şirkette sermayenin bir unsuru olarak yer alan enflasyon düzeltmesi farklarının ve geçmiş yıl kârlarının, devralan şirkette bir başka hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi ya da sermaye azaltımına gidilmesi halinde, enflasyon düzeltmesi farkları ile ilgili işletmeden çekilen tutarların öncelikle işletmeden çekildiği dönemin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin kurumlar vergisine tabi tutulması, vergi sonrası dağıtılan kazancın ve geçmiş yıl kârları ile ilgili tutarların da kâr dağıtımına bağlı tevkifata tabi tutulması gerekmektedir” şeklinde ve getirilmek istenen düzenlemenin tam tersi yönde açıklamada bulunmuştur.
Büyük Mükellefler Vergi Dairesi daha sonra 24.09.2013 tarihli özelgesi ile bu görüşünden dönmüş, Bursa Vergi Dairesi Başkanlığı 24.9.2013 günlü Özelge doğruştusunda görüş açıklamışsa da son olarak Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı 21.2.2017 günlü Özelgesi ile yukarıda aktardığımız 23.7.2013 günlü Özelge doğrultusunda görüş açıklamış ve kısmi bölünme dolayısıyla azaltılacak sermaye içerisinde “daha önce sermayeye eklenmiş olan, enflasyon düzeltmesi fark hesapları ile geçmiş yıl kârlarının da bulunması durumunda; devralan şirkette yapılacak sermaye artışında enflasyon düzeltmesi fark hesaplarının ve geçmiş yıl kârlarının sermayenin bir unsuru olarak yer alması ve ayrı şekilde görülmesi şartıyla bu işlem işletmeden çekiş olarak değerlendirilmeyecek ve vergiye tabi tutulmayacaktır. Ancak, devralan şirkette sermayenin bir unsuru olarak yer alan enflasyon düzeltmesi farklarının ve geçmiş yıl kârlarının, devralan şirkette bir başka hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi ya da sermaye azaltımına gidilmesi halinde, enflasyon düzeltmesi farkları ile ilgili işletmeden çekilen tutarların öncelikle işletmeden çekildiği dönemin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin kurumlar vergisine tabi tutulması, vergi sonrası dağıtılan kazancın ve geçmiş yıl kârları ile ilgili tutarların da kâr dağıtımına bağlı tevkifata tabi tutulması gerekmektedir” demiştir.
Bu konudaki görüşümü, taslakdaki görüşe katılmadığımı ve son özelgeler ile benimsenen görüşün yerindeliğini gerekçesi ile yazdığımdan, tekrar aynı konuya girmiyorum.
Şimdi bir yanda aktardığımız 23.7.2013 ve 21.2.2017 günlü özelgeler diğer tarafta da aksi yönde tebliğ taslağı vardır. Bu çelişkili durum hukuki istikrarı yok ettiğinden, uygulamacılarda ikilem de kalmışlar ve yeniden yapılandırma ihtiyacı içinde olan şirketler bölünme müessesinden uzak durmaya başlamışlardır.
Bu nedenle mali idarenin bir an önce görüşünü oluşturarak, özelgeleri mi yoksa Taslak’daki görüşü mü benimsediğini ortaya koyması gerekmektedir.
