7440 sayılı Kanun ile gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, işletmelerinde mevcut olduğu hâlde kayıtlarında yer almayan emtiayı yasal kayıtlarına intikal ettirmek suretiyle, kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirme imkânı sağlanmıştır.
Kayıtlarda bulunmayan emtianın kayıtlara intikal ettirilmesine imkân veren düzenleme, bütün gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerini kapsamaktadır. Uygulama kapsamına; serbest meslek erbabı, ferdi ticari işletmeler, adi ortaklıklar, kollektif şirketler, adi komandit şirketler ile sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıkları dâhil bulunmaktadır.
Uygulama kapsamında olan mükellefler, işletmelerinde mevcut olduğu hâlde kayıtlarında yer almayan emtialarını 31 Mayıs 2023 tarihine (bu tarih dâhil) kadar, beyanname ve ekinde verecekleri envanter listesi ile katma değer vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine bildireceklerdir. Ekinde envanter listesi olmayan beyannameler kabul edilmeyecektir.
Bildirilecek emtia;
-Alım satım işletmelerinde satışa hazır malları,
-İmalatçı işletmelerde ise hammadde, malzeme, yarı mamul ve mamul malları,
ifade etmektedir.
Aynı şekilde inşaat işletmelerinin (yıllara sari inşaat ve onarım işi, kat karşılığı veya kendi adlarına inşaat yapıp satanlar) varsa inşa edilen ve emtia niteliğindeki taşınmazları (daire, dükkan vb.) ile üretimde kullandıkları demir, çimento, tuğla gibi ilk madde ve malzemelerini veya yarı mamullerini de bildirmeleri mümkündür. Ancak teslimleri KDV’den müstesna olan emtia için bu uygulamadan yararlanılması mümkün değildir.
7440 sayılı Kanun uyarınca, mükelleflerin kendilerince veya ilgili meslek kuruluşlarınca belirlenecek rayiç bedel üzerinden beyan edilerek kayıtlara intikal ettirilecek emtianın, rayiç bedeli üzerinden tabi oldukları oranın yarısı esas alınmak suretiyle KDV hesaplanarak, stok beyanına ilişkin beyanname ve envanter listesi, sorumlu sıfatıyla verilecektir. Söz konusu beyan, en geç 31 Mayıs 2023 tarihine (bu tarih dâhil) kadar yapılacak ve tahakkuk edecek vergi de aynı süre içinde ödenecektir.
Yaşanan deprem felaketi nedeniyle mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde mükellefiyet kaydı bulunanların, stok beyanına ilişkin beyanname ve eki envanter listesini mücbir sebep halinin sona erdiği tarihi takip eden üçüncü ayın sonu olan 31 Ekim 2023 tarihine kadar vermeleri gerekmektedir. Yapılacak beyan üzerine tahakkuk edecek tutarlar aynı süre içinde ödenecektir.
7440 sayılı Kanun kapsamında beyan edilen kıymetler rayiç bedelleriyle, Ba formu vermek zorunda olan mükellefler tarafından söz konusu form ile bildirilmek zorundadır. Söz konusu bildirim işlemi, Ba formunun “Soyadı/Adı Unvanı” bölümüne “Muhtelif Satıcılar (7440 sayılı Kanun Madde 6/1)”, “Vergi Kimlik Numarası” bölümüne (3333 333 333) yazılmak suretiyle yapılacaktır.
Stok affının (işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtia) genel çerçevesi yukarıda izah edildiği gibidir. Diğer yandan stok affının mükelleflere sağladığı avantajlar aşağıda belirtilmiştir.
1-Beyan edilen emtiaya ait hesaplanarak ödenen KDV, 1 No.lu KDV Beyannamesinde genel esaslar çerçevesinde indirim konusu yapılabilecektir. Bu tutar, önceki stok aflarında KDV iadesine konu edilebilmekteyken, 7440 sayılı Kanun hükümlerine göre iade konusu yapılamayacaktır. Bu husus ise ayrı bir yazı konusudur.
2-Bahse konu kapsamda beyanda bulunan mükelleflere, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 9/2 maddesi hükmü uyarınca belgesiz mal bulundurduğu gerekçesiyle malın emsal bedeli üzerinden cezalı olarak re’sen tarhiyat yapılmayacaktır.
3-Beyan edilen emtia, gelir/kurumlar vergisi açısından maliyet unsurudur.
4-Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi hâlinde, sermayenin unsuru sayılacak ve vergilendirilmeyecektir.
5-Emtia için ayrılan karşılığın ortaklara dağıtılması halinde, sermayenin unsuru sayılarak vergilendirilmeyecek olması; söz konusu tutarı elde eden gerçek kişi ortakların da, gelir addedilmeyen bu tutarı gelir vergisi beyannamesiyle bildirmeyecek olmaları anlamına gelmektedir.
6-Stok affından yararlanan şirketin, ortak veya ortaklarının da şirket olması durumunda ne şekilde hareket edilmesi gerektiği hususunda duraksama yaşanabilmektedir. Konuya ilişkin ilgili Kanunda ve Tebliğde açıklama bulunmamaktadır. Diğer taraftan konu hakkında, 6736 sayılı Kanun kapsamında, İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Gelir Kanunları Gelir ve Kurumlar Vergileri Grup Müdürlüğü’nün 02/05/2018 tarihli ve 62030549-120[94-2018/124]-E.427752 sayılı özelgesi bulunmaktadır. Söz konusu özelgede verilen görüş şu şekildedir;
“İşletmesinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtiayı 6736 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi hükümleri kapsamında beyan eden …. …. ….. İnşaat San. ve Tic. A.Ş.nin söz konusu emtia için özel karşılık hesabında izlediği tutarlar sermayenin unsuru sayılacağından, özel karşılık hesabına kaydedilen bu tutarların ortağı olan şirketinize dağıtılması halinde vergi kesintisi yapılmayacak ve söz konusu ödeme şirketiniz tarafından da kurum kazancına dahil edilmeyecektir. Öte yandan, şirketinize aktarılan bu tutarların gerçek kişi ortaklarınıza dağıtılması durumunda da gelir vergisi kesintisi yapılmayacaktır.”
Yukarıda yer alan açıklamalardan anlaşılacağı üzere, stok affından faydalanan şirketin ortağının başka bir şirket olması durumunda;
-Stok affından yararlanılan tutarın ortak olan şirkete dağıtılması halinde vergi kesintisi yapılmayacak,
-Bu tutar, ortak olan şirket tarafından kurum kazancına dahil edilmeyecek,
-Ortak olan şirket tarafından gerçek kişi ortaklara dağıtılırsa, yine vergi kesintisi yapılmayacaktır.
Dr. İsmail PAMUK
Yeminli Mali Müşavir
