2022 yılının ilk yarısında dünya mal ticaretinde hem miktar hem de değer olarak büyüme devam etti. Ancak yılın ikinci yarısında bu kez savaşın ve sıkı para politikalarının etkileri ile dünya ticareti yeniden yavaşlamaya başladı. Dünya ticaretinde önümüzdeki döneme ilişkin ana senaryo, iki çeyrek küçülme yaşanmasıdır.
1. İKİ ÇEYREK KÜÇÜLME BEKLENİYOR
Dünya ticaretinde mevcut koşullar içinde ana senaryo, 2022 yılının son çeyreğinde ve 2023 yılının ilk çeyreğinde küçülme yaşanmasıdır. Sıkı para politikaları ve birçok merkez bankasının faiz oranları, 2023 yılının ilk çeyreği sonunda zirveye ulaşacak.
Enflasyonun da bu tarihten itibaren kalıcı olarak geri çekilmeye başlaması bekleniyor. Bu çerçevede yılın ikinci yarısına ilişkin beklentiler daha olumlu olacak. Dünya ticaretinde de bu varsayımlar çerçevesinde 2023 ikinci çeyrekte küçülmeyi durdurması ve 2023 yılı üçüncü çeyreğinde yeniden büyüme sürecine girmesi bekleniyor.
2. DÜNYA İHRACATINDA GERİLEMELER BAŞLADI
Dünya ticaretindeki yavaşlamanın ardından beklenen küçülme varsayımı fiilen sahaya da yansımaya başladı. Eylül ve ekim aylarında büyük ihracatçı ülkelerin ihracatı fiilen azalıyor. En büyük ihracatçı Çin’in ihracatı ekim ayında yılın ilk gerilemesini yaşadı.
Euro bölgesinin ihracatı son aylardaki yavaşlamanın ardından daralmaya geçti. ABD’nin ihracatı henüz yavaşlama eğiliminde.
Japonya, Güney Kore ve Tayvan’ın ihracatı da ekim ayında küçüldü. Ekim ayı fiili ihracat verileri dünya ticaretindeki küçülme beklentilerinin hayata geçtiğini gösteriyor.
3. İHRACATTA ALINAN SİPARİŞLER GERİLİYOR
Önümüzdeki döneme ilişkin ihracatın seyrini gösteren en iyi veri, alınan ihracat siparişlerindeki gelişmelerdir. Satın alma yöneticileri endeksi içinde yer alan ihracatta alınan siparişler verisi, dünya ticaretinde daralmayı gösteriyor. Ekim ayında dünya ticaretinin yüzde 90’ını yapan 42 ülkenin alınan ihracat siparişleri 39 ülkede düşüş gösterdi. Hindistan, Avustralya ve Vietnam, alınan ihracat siparişleri artan üç ülke oldu. Almanya, Çek Cumhuriyeti, Polonya ve Avusturya ile Tayvan, alınan siparişlerin en sert düştüğü ülkeler oldu. Tayvan, Çin ile olan sıkıntıları nedeniyle daralma yaşıyor. Avrupa ülkeleri ise savaşın ve sıkı para politikaları ile enerji tasarrufu planının sınırlayıcı etkilerini yaşamaya başladı.
4. NAVLUN GÖSTERGELERİNDE SERT DÜŞÜŞLER
Küresel ticaretteki gelişmeleri yansıtan bir diğer önemli gösterge, taşımacılık fiyatları yani navlunlardır. Pandemi sonrası ortaya çıkan arz ve tedarik sıkıntıları ile konteyner taşımacılığındaki sıkıntılar sonrası navlun fiyatları 5-6 kat artış gösterdi. Genel beklenti, konteyner ve tedarik sıkıntılarının aşılması ile navlunların da gerilemesi, ancak pandemi öncesine dönemeyeceği şeklindeydi.
Küresel resesyon beklentileri ve ticaretteki fiili küçülme nedeniyle navlunlarda da sert düşüşler yaşanıyor. Navlunlar pandemi öncesine de yaklaşmış bulunuyor.
5. TÜRKİYE’DE DE SEKTÖRLERİN İHRACAT SİPARİŞLERİ GERİLİYOR
Küresel ticarette yaşanan gelişmeler, Türkiye’nin ihracatını da doğrudan etkiliyor. Türkiye’nin sektörler ihracatı ekim ayında geriledi.
Ancak serbest bölgelerden yapılan transit ticarette önemli artış sürüyor ve bu nedenle toplam ihracatta sınırlı da olsa bir artış yaşandı. Önümüzdeki döneme ilişkin ihracat beklentilerini şekillendiren en iyi gösterge olan alınan ihracat siparişleri, Türkiye’nin ihracatında düşüşün süreceğini gösteriyor. İstanbul Sanayi Odası’nın satın alma yöneticileri endeksinde tüm alt sektörlerde alınan ihracat siparişleri ekim ayında geriledi. Türkiye’nin sektörler ihracatı muhtemelen iki çeyrekte küçülecek.
6. ENFLASYONLA MÜCADELEDE ERKEN ZAFER TİCARETİ RAHATLATIR
Dünya ekonomisi ve ticaretinde yaşanan daralmanın sona ermesi büyük ölçüde küresel enflasyon ile mücadeleye bağlı bulunuyor.
Ayrıca savaşın nasıl evrileceği ve enerji krizinin Avrupa’daki etkileri de belirleyici olacak. Enflasyonda kalıcı gerileme ne kadar erken başlarsa beklentilerdeki iyileşme ve ticaretteki toparlanma da o kadar erken olacak. Ticaretin geleceği açısından gözler zorlu kış aylarında enflasyonda, savaşın gelişmelerinde ve enerji krizinin etkilerinde olacak.
SON SÖZ
Küresel koşullar Türkiye’nin ihracatını sınırlarken en önemli destek, ihracatın finansmanında yaşanacak rahatlama ile Türk lirası üzerindeki baskının sona ermesi olacak.
Kaynak: https://www.itohaber.com/koseyazisi/226280/dunya_ticaretinde_kuculme_basladi.html
