Uzaktan çalışma, pandeminin de etkisiyle birlikte birçok sektörde giderek yaygınlaşıyor. İş sürelerinin düzenlenmesi, iş kazası, fazla mesai, iş sağlığı ve güvenliği ile diğer usul ve esaslar, uzaktan çalışmada en çok merak edilen konular arasında…
Baş döndürücü bir hızla değişen teknolojik gelişmelerle birlikte çalışma biçimleri daha esnek hale dönüşüyor. Pandeminin de etkisiyle birçok sektörde uzaktan çalışma biçimine dayanan iş ilişkisi gittikçe yaygınlaşıyor. Ülkemizde uzaktan çalışmaya ilişkin hukuksal alt yapının ilk adımı, 2016’da atıldı. İş hukukumuzda yer verilen uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi anlamına geliyor. Uzaktan çalışmada iş sürelerinin düzenlenmesi, iş kazası, fazla mesai, iş sağlığı ve güvenliği ile diğer usul ve esaslar en çok merak edilen konular arasında.
SÖZLEŞMENİN ESASLARI
Uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması zorunlu. Bu sözleşmede; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, çalışma saatleri-ara dinlenmesi, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, yemek-servis hizmeti verilip verilmeyeceği, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümlere çok ayrıntılı bir şekilde yer verilmesi gerekiyor.
Uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığına ve süresine de iş sözleşmesinde açıkça yer verilmeli. İş mevzuatında öngörülen sınırlamalara bağlı kalmak koşuluyla taraflarca çalışma saatlerinde değişiklik yapılabilir. Fazla çalışma işverenin yazılı talebi üzerine, işçinin kabulü ile mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılmalı. Diğer yandan, gerekli olması halinde, uzaktan çalışmanın yapılacağı mekân ile ilgili düzenlemeler iş yapılmaya başlamadan önce tamamlanır. Bu düzenlemelerden kaynaklanan maliyetlerin karşılanma usulü, uzaktan çalışan ile işveren tarafından birlikte belirlenmeli.
Uzaktan çalışanın mal ve hizmet üretimi için gerekli malzeme ve iş araçlarının iş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmamışsa işveren tarafından sağlanması esastır. Bu malzeme ve iş araçlarının kullanım esasları ile bakım ve onarım koşulları açık ve anlaşılır bir şekilde uzaktan çalışana bildirilmeli. İş araçlarının işveren tarafından sağlanması halinde, bunların işçiye teslim edildiği tarihteki bedellerini belirten iş araçları listesi, işveren tarafından yazılı olarak işçiye teslim edilir. İşçiye teslim edilen belgenin işçi tarafından imzalı bir nüshası ise işveren tarafından işçi özlük dosyasında saklanır.
İş araçlarının listesi, iş sözleşmesi içerisinde veya sözleşme tarihinde iş sözleşmesine ek olarak düzenlenirse ayrıca yazılı belge düzenlenmesi şartı aranmaz.
TARAFLAR ANLAŞMALI
Halen işyerinde çalışan işçilerin uzaktan çalışmaya geçirilmesi, ancak işçi ile işverenin anlaşması halinde mümkün. Sadece işverenin isteği ile uzaktan çalışmaya geçiş yapılamaz. İşçinin, uzaktan çalışma talebinin olması gerekiyor. Diğer yandan, istisna olarak uzaktan çalışmanın mevzuatta belirtilen zorlayıcı nedenlerle işyerinin tamamında veya bir bölümünde uygulanacak olması halinde uzaktan çalışmaya geçiş için işçinin talebi veya onayı aranmaz.
UZAKTAN ÇALIŞANLARIN SOSYAL GÜVENLİK HAKLARI
İş kazası yardımlarından faydalanan uzaktan çalışan işçiler, ayrıca genel sağlık sigortası, analık sigortası, meslek hastalığı, yaşlılık, malullük ve ölüm sigortaları ile işsizlik sigortası yardımlarından da yararlanabilecek. Yasal şartların bulunması halinde SGK, diğer çalışanlarda olduğu gibi ayrım yapmaksızın gerekli sosyal güvenlik yardımlarını yapacak. Uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması ve bir nüshasının işçiye verilmesi zorunlu. Bu sözleşme hem SGK hem de iş teftişlerinde önem arz ediyor.
İŞ KAZASI VE İSG
İşçinin uzaktan çalışması, işverenin iş sağlığı ve güvenliği yükümlülüklerini ortadan kaldırmıyor. İşveren, uzaktan çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmekle, gerekli eğitimi vermekle, sağlık gözetimini sağlamakla ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlü olacak. İşçi, uzaktan çalışırken iş kazasına uğrarsa SGK, işyerinde çalışan işçiler gibi işçiye iş kazası sigortasından tam koruma sağlayarak, bu sigortadan hak etmesi halinde gereken tüm yardım ve ödemeleri yapacak.
İşçilerin, iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esnasında başlarına gelecek her türlü kaza iş kazası olarak kabul edilecek. Olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağına SGK müfettişleri ile sosyal güvenlik denetmenleri yapacakları soruşturmaya göre karar verecek.
(Kaynak: İsa Karakaş / İto Haber | 29.03.2021)
