İş sözleşmesi ile işçi statüsünde çalışanların büyük bölümü 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi olarak çalışıyor. Ancak İş Kanunu’nun yanı sıra bazı sektör çalışanlarının tabi olduğu özel iş kanunları da bulunuyor. Bunlardan biri de basın sektöründen çalışan gazetecilerin tabi olduğu 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun.
İş kanunlarında Anayasa gereği, işçi ücretlerini koruyucu hükümlere yer verilmiş, işçi için önem arz eden ücret alacağının güvence altına alınması hedeflenmiştir. Bu bağlamda, ücretin eksiksiz ve zamanında ödenmesini sağlamak amacıyla getirilen düzenlemelerden biri de zamanında ödenmeyen ücret alacakları için faiz uygulanmasıdır.
4857 Sayılı Kanun’a tabi olarak çalışan işçilerin ücret ve fazla çalışma ücreti alacaklarının zamanında ödenmemesi durumunda en yüksek banka mevduat faizinin uygulanması, 5953 Sayılı Kanunu’na tabi basın çalışanlarına ücret ve fazla çalışma ücreti alacaklarının zamanında ödenmemesi halinde ise borcun günlük yüzde 5 fazlasıyla ödenmesi öngörülmüştür.
★★★
Gazetecinin fazla çalışma ücretlerinin gününde ödenmemesi halinde, her geçen gün için yüzde 5 fazlasıyla ödeneceğine ilişkin yasa hükmü Anayasa Mahkemesi (AYM) tarafından iptal edildi.
Karar, basın mensubu olan davacının, mesai saatleri dışında yapmış olduğu çalışmaları karşılığı kendisine ödenmesi gereken fazla çalışma ücretinin günlük yüzde 5 fazlasıyla tahsil edilmesi talebiyle açtığı davada, söz konusu kuralın Anayasa’ya aykırı olduğu kanısına varan mahkemenin iptal talebiyle yaptığı başvuru üzerine verildi.
★★★
19 Kasım 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan kararında AYM, diğer iş kollarına göre farklı çalışma tarzı ve demokratik bir toplumda sahip olduğu önemli rol nedeniyle gazetecilerin ücret alacağının teminat altına alınması amacıyla özel düzenlemeler yapılmasının kanun koyucunun takdirinde olduğunu, bu bağlamda gazetecilerin demokratik toplumda yüklendikleri görev ve sorumluluklarını en iyi şekilde yerine getirebilmeleri için diğer ücretlilere göre ücret alacaklarının özel düzenlemelerle teminat altına alınmasının gerekli olduğunu kabul etmekle birlikte, fazla çalışma ücreti alacaklarının zamanında ödenmemesi durumunda temerrüt şartı dahi aranmaksızın günlük yüzde 5, yıllık yüzde 1825’e varan oranda fazla ödeme yapılması zorunluluğunun;
– Hukuk devletinin gereklerinden olan adalet ve hakkaniyet ilkeleriyle bağdaşmadığı,
– İşverene aşırı bir külfet getirdiği ve sebepsiz zenginleşmeye sebep olabileceği, böyle bir ödemeye karar verildiğinde ulaşılan miktarın işverenin ekonomik varlığını ve geleceğini ağır bir şekilde etkileyebileceği, bu bağlamda söz konusu kuralla teşebbüs ve çalışma özgürlüğüne getirilen sınırlamanın orantısız olduğu ve bu nedenle kuralın ölçülülük ilkesini ihlal ettiği,
– Gazeteciler ile diğer çalışanlar arasında farklılık yarattığı, gazeteciler lehine kabul edilen farklı muamelenin ölçülü olmadığı ve eşitlik ilkesiyle bağdaşmadığı, gerekçesiyle, 5953 sayılı Kanun’un ek 1. maddesinin sekizinci fıkrasının “Fazla çalışma ücretlerinin gününde verilmemesi halinde, her geçen gün için yüzde 5 fazlasıyla ödeneceğine” ilişkin ikinci cümlesini iptal etti.
★★★
Benzer hüküm, 5953 sayılı Kanun’un 14. maddesinde, zamanında ödenmeyen ücret alacakları için de öngörülmüş olup, “Gazetecilere ücretlerini vaktinde ödemeyen işverenler, bu ücretleri, geçecek her bir gün için yüzde 5 fazlasıyla ödemeye mecburdurlar” şeklindedir.
AYM’nin, zamanında ödenmeyen fazla çalışma ücreti için uygulanacak fazla ödemeye ilişkin iptal kararının, zamanında ödenmeyen ücret alacaklarına uygulanacak fazla ödemeye etkisini bir sonraki yazımda ele alacağım.
Sözcü Gazetesi | 25.11.2019
