Üniversite öğrencilerinin çalışma yaşamı ile tanışması bakımından yaz stajı önemli. Ancak, yasadaki boşluklar nedeniyle üniversite öğrencileri için staj adeta çileye dönüşüyor. Yasa değişikliklerine rağmen öğrenciler staj yapacak işyeri bulmak için aylarca uğraşmak zorunda kalıyor. Zorunlu staja tabi olmayan üniversite öğrencileri için ise staj adeta imkânsız. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, yaz tatili yaklaşırken üniversite öğrencilerine yönelik staj uygulamalarını yazdı.
Üniversitelilerin nasıl staj yapabileceğine dair hükümler, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’na sonradan eklendi. Kanunun 18. maddesine göre, on ve daha fazla personel çalıştıran işletmeler, çalıştırdıkları personel sayısının yüzde 5’inden az olmamak üzere “mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencilerine beceri eğitimi, mesleki ve teknik ortaöğretim okul ve kurumu öğrencilerine staj ve tamamlayıcı eğitim yaptırmakla” yükümlü. Üniversite öğrencilerinin staj yapmalarını kolaylaştırmak için 2016’da, üniversite-sanayi işbirliğinin hayata geçirileceğine yönelik büyük beklentilerle yasa değişikliği yapıldı. Söz konusu maddenin sonuna, “Bu işletmeler mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumu öğrencilerine staj yaptırabilir” ibaresi eklendi.
Yasada kapsamdaki işyerlerinin mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencileri için, “staj ve tamamlayıcı eğitim yaptırır” şeklinde emredici hüküm yer alır iken, üniversite öğrencileri için “staj yaptırabilir” ibaresi bulunuyor. Bu hüküm dolayısıyla, üniversitelilere stajyer kontenjanı ayırmak, işyerlerinin inisiyatifinde. Yasa hükmü dolayısıyla işyerleri, zorunlu stajyer kontenjanının bir kısmını üniversite öğrencilerine isterse ayırır, istemezse ayırmaz.
Yasa bu haliyle, zorunlu staja tabi üniversitelileri bile staj yapacak işyeri bulmak için kapı kapı dolaşmak zorunda bırakıyor. Üniversitesi zorunlu tutmadığı halde iş hayatını tanımak için gönüllü staj yapmak isteyen üniversite öğrencileri açısından ise staj yapacak işyeri bulmak tümden imkânsız.
Üniversiteli öğrencilerin çalışma yaşamına daha iyi adapte olabilmeleri ve sanayi başta olmak üzere sektörlerin nitelikli eleman ihtiyacının karşılanabilmesi için kapsamlı yasal düzenleme yapılması gerekiyor.
SİGORTA ÜNİVERSİTEDEN, ÜCRET İŞVERENDEN
Mevzuata göre, stajyerlerin sigortasız ve parasız çalıştırılması yasak. Stajyerlerin iş kazası ve meslek hastalığına ilişkin sigorta primleri üniversiteler ve Milli Eğitim Bakanlığı’nca ödeniyor. İşveren ise stajyere ücret ödemek zorunda. Öğrenci, iş yaşamıyla tanışmak için ücret almadan bir ay gönüllü staj yapmak istese bile ücretsiz çalıştırmak suç teşkil ettiği için işverenler gönüllü stajyer çalıştırmaktan kaçınıyor.
ZORUNLU STAJYER İÇİN DEVLET KATKISI VAR
Zorunlu stajyerlere net asgari ücretin yüzde 30’u oranında ücret ödeniyor. 2019 yılı için bir aylık staj yapan öğrenciye 548.70 TL ödeme yapılıyor.
Devlet, zorunlu staj yapan öğrenci için, işyerindeki toplam personel sayısına göre değişen tutarda katkıda bulunuyor. Toplam personel sayısı 20’den fazla olan işyerlerinde stajyere ödenen ücretin üçte biri (183 TL); personel sayısı 20’den az olan işletmelerde ise üçte ikisi (366 TL) oranında devlet katkısı yapılıyor. Zorunlu stajdaki öğrencilere yapılan ödemelerden hiçbir kesinti yapılmıyor.
Buna karşılık işveren bir öğrenciyi gönüllü stajyer olarak kabul ettiğinde normal işçi gibi ücret ödemek zorunda kalıyor. Zorunlu stajdaki öğrenciye sadece iş kazası ve meslek hastalığı sigortası yapılıyor. Primini de üniversite ödüyor. Gönüllü stajda ise normal işçilerde olduğu gibi malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi yatırılıyor. Ayrıca gelir vergisi ve damga vergisi ödeniyor. İşveren bunun karşılığında devletten tek kuruş katkı almıyor.
STAJ YAPTIRMAYANA CEZA VAR
Personel sayısı 10 ve daha fazla olan işletmeler, çalıştırdıkları personel sayısının yüzde 5’inden az olmamak üzere mesleki eğitim ve staj için kontenjan ayırmak zorunda. Mesleki beceri eğitimi ve staj yaptırma zorunluluğu kapsamındaki işletmeler her yıl şubat ayında, Çalışma ve İŞKUR il müdürlükleri tarafından il milli eğitim müdürlükleri ile yüksek öğretim kurumlarına bildiriliyor. Yükümlülüğünü yerine getirmeyen işletmeler, her öğrenci için eğitim süresince aylık 548.70 lira tutarında “mesleki eğitime katılma payı” adı altında para ödemek zorunda. Personel sayısı 20 ve daha fazla olan işverenler ise öğrenci başına aylık 1,097.40 TL ödemek zorunda kalıyor.
Haber Türk | 16.05.2019
