İşverenler çıkarttıkları işçilerine tazminatını ödemek için ‘ibraname’ imzalamayı zorunlu kılıyor. İşçi ise tedirginlik duyuyor. Peki, ‘tüm haklarımı aldım’ imzasının geçerliliği var mı ya da ileride başınıza iş açar mı? ‘Tüm haklarımı aldım’ imzası işçinin tüm haklarını aldığı anlamına gelir mi? Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem kıdem tazminatını kurtarmanın formülünü anlattı. İşte detaylar…
şten ayrılan çalışanların çoğu zaman tedirgin oldukları bir konu var. O da işverenlerin zorunlu kıldıkları ‘tüm haklarımı aldım’ yazılı ibranameyi imzalamaları. Çoğu işveren, tazminat ve diğer alacakları vermek için bu imzayı mecbur tutuyor. Çalışanlar da paralarını alabilmek için bu kağıtları imzalıyor. Peki bunun bir geçerliliği var mı ya da ileride başınıza iş açar mı? Detaylarıyla anlatalım… Öncelikle belirtelim. İmzalanan bu kağıtların çoğunun tek başına bir hukuki geçerliliği yok.
BU KOŞULLARA DİKKAT!
Borçlar Kanunu’nun 420’nci Maddesi’nde bu tür ibranamelerin nasıl olması gerektiği şartlarıyla sıralanıyor. Buna göre;
● Hizmet sözleşmelerine sadece işçi aleyhine konulan ceza koşulu geçersizdir.
● İşçinin işverenden alacağına ilişkin ibra sözleşmesinin yazılı olması,
● İbra tarihi itibarıyla sözleşmenin sona ermesinden başlayarak en az 1 aylık sürenin geçmiş bulunması,
● İbra konusu alacağın türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi,
● Ödemenin hak tutarına nazaran noksansız ve banka aracılığıyla yapılması şarttır. Bu unsurları taşımayan ibra sözleşmeleri veya ibraname kesin olarak hükümsüzdür.
ÖNCE PARA, SONRA İBRA
Görüldüğü gibi ibranamelerin şekil yönünden de şartları bulunuyor. Öncelikle kesinlikle yazılı olarak hazırlanması gerekiyor. Yine geçerli olabilmesi için işten çıktıktan sonra en az 1 ay sonra imzalanması gerekiyor. Yani bu 1 ay içinde işçinin alacağı tüm hakların yine yasa gereği banka yoluyla ödenmesi öngörülüyor. Bu ödemeler yapıldıktan sonra ibraname imzalanıyor. Dolayısıyla ‘bunu imzalamazsan haklarını alamazsın’ demenin bir hukuki geçerliliği yok. 1 aydan önce imzalanırsa da hükümsüz sayılıyor.
TÜM HAKLARI ALMIŞ ANLAMINA GELİR Mİ?
İşçinin ‘tüm haklarımı aldım’ yazısı imzalaması tüm haklarının ödendiği anlamına da gelmiyor. Buna rağmen haklar ödenmemişse bu imzanın bir geçerliliği yok. İşverenin tüm hakları ödediğine dair delilleri sunması gerekiyor. ‘Bütün haklarımı aldım’ yazısı kendi başına yeterli olmuyor. Yasa gereği ibranameye tüm ödemelerin açıkça ve madde madde yazılması gerekiyor.
İŞE İADE İMKANI VAR
İşten çıkartılan işçilerin işe iade imkanı da var. İşe geri dönüş talebinde bulunmak için işyerinde en az 6 ay çalışma şartı bulunuyor. Yine işyerinizde 30 ve daha fazla işçi olması şartı da aranıyor. Eğer çalıştığınız şirketin tüm şubeleriyle birlikte en az 30 çalışanı varsa, siz de işe iade için arabulucuya müracaat edebilirsiniz.
KIDEM HESABINDA SON ÜCRETE BAKILIR
Bir işçinin kıdem tazminatı nasıl hesaplanır? Yusuf SEZEN
Kıdem tazminatı hesabında baz alınan ücretler kişinin son ücretleridir. Yani yıl içerisinde zam almış bir kişinin zamlı olan kazancı dikkate alınmalıdır. Son ücret, kişinin son bordrosundaki ödenen ücreti değil, son 1 aylık/30 günlük ücreti olmalıdır. Örneğin; tam zamanlı bir çalışan işten ayrılırken 15 günlük ücret almış olabilir. Dikkate aldığımız ücret, kişinin 1 aylık çalışması karşılığı olan tam ücreti olmalıdır.
Kıdeme esas ücret, kişinin asıl ücretinin yanında ek kazançlarını/yan haklarını da kapsamaktadır. Bu kazançlar nakit olarak ödenen kazançlar da olabilir, ayni mal ya da hizmet olarak karşılanan menfaatler de olabilir. Peki hangi kazancın kıdem hesabına dahil olacağını nasıl belirleriz? Kıdem hesabına dahil olacak ödemelerin şu özellikleri taşıması gerekmektedir:
● Sürekli ya da belli periyotlarda ödenen,
● İşçiye bir menfaat sağlayan,
● Ödenmesi performans, satış, hedef gibi kriterlere dayanmayan,
● Parayla ölçülebilen. Bu özellikteki her ödemenin 1 aylık tutarı son çıplak brüt ücretine eklenerek kişinin giydirilmiş hesabı tespit edilecektir.
Örneğin; yılda bir ikramiye alan bir işçinin kıdeme esas ücretine ikramiye bedeli eklenirken, yıllık olan bu tutarın 1 aylık karşılığını bulabilmek için 12’ye bölmek gerekir. Mesela, yol parası her ay çalışma gününe göre değişen bir kişinin, yıl içerisinde her ay yol parası farklı bir tutar olacaktır. Bu kişinin kıdeme esas giydirilmiş ücreti bulunurken, brüt yol paralarının son bir yıllık tutarının ortalaması dikkate alınmalıdır.
Takvim Gazetesi | 16.05.2019
