Kıdem tazminatı fonunda, Güney Kore modeli gündemde. 2005’te fona geçen ülkede ilk etapta sisteme katılım düşük kalsa da, kurumlar vergisi muafiyeti fona ilgiyi artırdı.
Kıdem tazminatında yapılacak reformun nasıl hayata geçirileceği merak ediliyor. Açıklanan programda bireysel emeklilik sistemiyle kıdem tazminatının entegre edileceği ifade edilince Güney Kore’de uygulanan modelin örnek alınabileceği gündeme geldi. Türkiye ve Güney Kore’nin önemli benzerliklerinin olduğu söylenebilir.
EMEKLİLİKTE ALINIYOR
Güney Kore’de kıdem tazminatı reformu 2005’te yapılmış. Bu reformla işten çıkış halinde ödenen kıdem tazminatı, işyeri temelli bir fona çevrilmiş. İşverenlerin en az bir yıl çalışan işçiler için fon şeklinde yürüttükleri bir yapı hayata geçirilmiş. Bu sistem hayata geçince, emeklilikte elde edilen bir tazminat modeline geçiş yapılmış. Kore’de kıdem tazminatının işyeri temelli bir fon sistemine dönüştürülmesinin en önemli nedeni ise emekli aylıklarının giderek düşmesi olmuş. Yani şu an Türkiye’nin durumuyla benzer nedenlerle reformu gerçekleştirildiğini söylemek mümkün.
SİSTEM NASIL İŞLİYOR?
Kore’deki sistem tamamen fon şeklinde işliyor. İşverenler haftada en az 15 saat ve en az bir yıl çalışmış işçiler için emeklilik planları başlatıyor. Çalışanların, her bir yıl için en az bir aylık brüt ücret tutarında gelir elde etmeleri garanti altına alınıyor. Çalışanlar isterlerse kendileri de bireysel emeklilik fonları açarak sistemde biriken parayı artırabiliyor. Bu sayede ülkede emeklilik fonları önemli bir büyüklüğe ulaşmış durumda.
Devlet güvencesi gündeme gelebilir
Güney Kore’de reform hayata geçtiğinde mevcut çalışanlar için tercih hakkı tanınmasıyla sisteme katılım düşük kalmış ve çalışanların sadece yüzde 26’sı sisteme geçmiş. Ardından işverenlerin çalışanları için ödedikleri primleri kurumlar vergisinden muaf tutulmasına yönelik düzenleme yapılmış ve katılım artmış. Türkiye’de de bu yönde bir düzenleme yapılabilir. Bu noktada devlet katkısı ve fona devlet güvencesi de gündeme gelebilir.
Daha fazla kişi işsizlik maaşı almalı
Kore’de çalışanlar biriken tutarı emekli olduklarında alabiliyor. Bu noktada eğer Güney Kore modeli tercih edilecekse, Türkiye’de kıdem tazminatının işsizlik halinde gelir sürekliliği sağlama fonksiyonu ortadan kalkacağı için işsizlik sigortasından daha fazla kişinin yararlanmasını mümkün kılan bir düzenlemenin yapılması gerektiği görülüyor.
1 yıla 1 aylık ücret garantisi
En kritik nokta çalışanların biriken parasının çalıştıkları her bir yıl için en az bir aylık maaşları olmasının garanti edilmesi. Türkiye’de de fonda bir yıllık çalışma karşılığı bir aylık ücretin korunacağı garanti altına alınırsa sosyal tarafların mutabakatı sağlanabilir.
Akşam Gazetesi | 08.05.2019
