Türk Ticaret Kanunu’nun 376’ncı maddesi “Sermaye kaybı, borca batık olma durumu” ile ilgili düzenlemeleri içermektedir.
Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 376’ncı maddesinin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar hakkında tebliğ ile “sermayenin kaybı veya borca batık olma durumlarında uyulacak usul ve esaslar” belirlenmiştir. (15 Eylül 2018 gün ve 30536 sayılı Resmi Gazete)
Söz konusu tebliğin 5’inci maddesi uyarınca, son yıllık bilançodan, sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının en az yarısının ya da üçte ikisinin zarar sebebiyle karşılıksız kaldığı anlaşıldığı takdirde yönetim organı, genel kurulu hemen toplantıya çağırır. Bu aşamada genel kuruldan anlaşılması gereken anonim şirketlerde pay sahipleri, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketin ortaklarının katıldığı toplantıdır. Bu kuruluşlarda yönetim organını anonim şirketlerde yönetim kurulu, limited şirketlerde müdür veya müdürler kurulu, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde yönetici ve yöneticileri ifade etmektedir.
Sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının en az yarısının karşılıksız kalması halinde yönetim organı, yapılacak genel kurulda uygun gördüğü iyileştirici
önlemleri sunmak zorundadır.
Sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının en az yarısının ya da üçte ikisinin zarar nedeniyle karşılıksız kaldığı durumlarda farklı bir gündem ile toplantıya çağrılmış olsa dahi bu husus genel kurulda görüşülür.
Yönetim organı, son bilançoyu genel kurula sunarak şirketin finansal yönden bulunduğu durumu bütün açıklığıyla ve her ortağın anlayabileceği şekilde anlatmakla yükümlüdür. Bu konuda genel kurula rapor da sunulabilir.
Yönetim organı, şirketin mali durumundaki kötüleşmeyi (bozulmayı) ortadan kaldırmak veya en azından etkilerini hafifletmek amacıyla uygun gördüğü sermayenin tamamlanmasını, sermaye artırımını, bazı üretim birimlerinin veya bölümlerinin kapatılmasını ya da küçültülmesini, iştiraklerin satışını, pazarlama sisteminin değiştirilmesini ve benzer iyileştirici önlemleri alternatifli ve karşılaştırılmalı olarak genel kurula sunar ve açıklar.
Genel kurul, sunulan iyileştirici önlemleri aynen kabul edebileceği gibi değiştirerek de kabul edebilir ya da sunulan önlemler dışında başka bir önlemin de uygulanmasına karar verebilir.
Ancak sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının en az üçte ikisinin zarar nedeniyle karşılıksız kalması halinde toplantıya çağrılan genel kurul;
- Sermayenin üçte biri ile yetinilmesine ve Türk Ticaret Kanunu’nun 473 ve 475’inci maddeleri uyarınca sermaye azaltımı yapılmasına,
- Sermayenin tamamlanmasına,
- Sermayenin artırılmasına karar verebilir.
Sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının en az üçte ikisi zarar nedeniyle karşılıksız kalan şirketin genel kurulu, sermayenin üçte biriyle yetinmeye karar vermesi halinde söz konusu azalma Türk Ticaret Kanunu’nun 473 ve 475’inci maddelerine göre yapılabilir. Bu durumda yapılacak sermaye azaltımında yönetim organı, alacaklıları çağırmaktan ve bunların haklarının ödenmesinden veya teminat altına alınmasından vazgeçebilir.
Sermayenin tamamlanması, bilanço açıklarının ortakların tamamı veya bazı ortaklar tarafından kapatılmasıdır. Kanuni yedek akçelerin yitirilen kısımlarının tamamlanmasına gerek yoktur. Sermayenin tamamlanmasına karar verilmesi halinde her ortak zarar nedeniyle karşılıksız kalan tutarı kapatacak miktarda parayı vermekle yükümlü olur.
Her ortak, payı oranında tamamlamaya katılabilir. Ancak verdiği miktarı geri alamaz. Bu yükümlülük, sermaye konulması ve borç verilmesi niteliğinde olmayıp karşılıksızdır. Ayrıca yapılan ödemeler, gelecekte yapılacak sermaye artırımına mahsuben bir avans niteliğinde de değildir.
Sermayenin tamamlanamaması, bazı ortakların kendi istekleriyle tamamlama yapmasına engel teşkil etmemektedir.
Diğer yandan bilanço zararlarının kapatılması için getirilen yükümlülükler uyarınca yapılan ödemeler öz kaynaklar içerisinde sermaye tamamlama fonu hesabında toplanarak izlenecektir.
Sermayenin zarar sonucu ortaya çıkan kadar azaltılması ile birlikte eş zamanlı olarak istenilen tutarda artırıma karar verilebilir. Sermayenin azaltılması işlemi ile birlikte eş zamanlı sermaye artırımında artırılan sermayenin en az dörtte birinin ödenmesi zorunludur.
Sermayenin zarar sonucu ortaya çıkan kayıp kadar azaltılması yoluna gidilmeden sermaye artırımına karar verilebilir. Bu şekilde yapılacak sermaye artırımında en az yarısını karşılayacak tutarın tescil işleminden önce ödenmesi zorunludur.
Şirketlerde borca batık olma durumu ayrı bir özellik arz etmektedir. Sermaye kaybı veya borca batık durumda olan bir şirket, kaybolan sermayeyi karşılayabilecek tutarda serbestçe tasarruf edilebilen özvarlığa sahip bulunan bir şirket ile birleşebilir.
İto | 25.09.2018
