SGK uygulamasında, sigortalıların sağlık durumunun çalışmaya uygun olmaması halinde uğrayacağı gelir kayıplarının telafisi amacıyla malulen emeklilik hakkı verilmiştir. Yani, ilk defa sigortalı olduğu tarihten sonra sonra çeşitli nedenlerle meslekte kazanma gücünün en az yüzde 60’ını kaybetmeleri halinde gerekli prim günü ve sigortalılık süresi şartlarını sağlamaları halinde malulen emekli olabilmeleri mümkün bulunmaktadır.
Sigortalının veya işverenin talebi üzerine Resmi veya Üniversite Hastaneleri tarafından düzenlenen sağlık kurulu raporu ile dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az yüzde 60’ını kaybettiği SGK Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malûl sayılır. Bunların en az 10 yıl sigortalılık süresi varsa ve ödenen primler de en az 1800 gün ve üzeri ise malullük maaşı alma hakkı doğar.
Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce sigortalının çalışma gücünün en az yüzde 60’ını kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilirse sigortalı bu hastalık veya engeli sebebiyle malullük aylığından yararlanamayacaktır
Sağlık kurulu raporlarında birden fazla hastalık mevcut ise çalışma gücünün en az yüzde 60’ını kaybedip kaybetmediğine dair değerlendirmede en ağır rahatsızlık dikkate alınır ve toplam engelliliğe bakılmaz. Ancak, birden fazla hastalığın bir arada olduğu ve tedaviye rağmen çalışma olanağı vermediğine SGK sağlık kurulunca karar verilenler malul sayılmaktadır.
Sigortalı olmadan önce malul olanlar malulen emekli olamazlar, ancak bunlar da 15 yıl sigortalılık süresi ve 3960 gün prim şartlarından engellilere mahsus engelli vergi indirim ile özel şartlarla emekli olma hakkına sahiptir.
Malullük şartlarında her ne kadar çalışma gücünün yüzde 60 ve üzeri kaybedilmiş olma şartı yer alsa da maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar, SGK tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenebileceğinden SGK yönetmelikle bu yüzde 60 çalışma gücü kaybını bazı rahatsızlıklar için dikkate almayarak malullük maaşı bağlama yoluna gitmektedir. Örneğin, böbrek nakli olan için çalışma gücünün yüzde 60’ın üzerinde olup olmadığına bakılmadan yönetmelik gereği malullük aylığı bağlanır.
Bazı kanser hastalıkları için de kanserin evresine de bağlı olarak çalışma gücü kaybının yüzde 60’ın üzerinde olup olmadığına bakmaksızın malullük aylığı bağlanmasını öngörmektedir.
Onkoloji yani Tümör/Kanser rahatsızlıkları ile ilgili 27 başlık altında yer alan kanser hastaları,-İyi diferansiye tiroid kanserleri ve derinin bazal hücreli kanseri– dışındaki tüm hastalıklar maluliyet talep tarihinden önceki bir yıl içinde tanı almak kaydıyla, talebe istinaden düzenlenmiş sağlık kurulu raporu tarihinden itibaren 18 ay süresince malul kabul edilir ve bu süre sonunda hastalık durumuna göre maluliyet yönünden tekrar değerlendirilmektedir.
Malul sayılıp aylık bağlanmış olan kanser hastaları bu 18 aylık süre sonunda tekrardan incelemeye tabi tutulur. Malullük hali devam edenlerim malullük aylığı ödemesi de devam ettirilmektedir. Tedavi sonrası iyileşme gösterip malullüğü ortadan kalkanların ise malullük aylığı kesilmektedir.
Malullük aylığı hesabı
Malullük aylığı hesapla yöntemi normal emeklilik yönteminden farklıdır. Malullerin aylık bağlama oranı yüksek belirlendiği için bağlanacak maaş çoğunlukla yaşlılık aylığından fazla olur. Örneğin; 3600 gün primi bulunup malullük aylığı bağlanacak sigortalıya hesaplanacak aylık SSK malullük maaşı için 2000 öncesi günlere karşılık yüzde 70 oranında, 1.1.2000-30.9.2008 arası günlere karşılık yüzde 60 oranında 1.10.2008 sonrası için ise yüzde 40 oranından az olmaz. Bağkur malullük aylığı ise 1.10.2008 öncesi günler için aylık bağlama oranı yüzde 65 oranından, 1.10.2008 sonrası için ise yüzde 50 oranından az olmak. Genel bir ortalama yapacak olursak malullere yaklaşık olarak 9000 gün prim ödemesi varmışçasına maaş bağlanır.
Malullük aylığı son sigorta statüsüne göre bağlanır. Hesaplama yöntemi farklılığı nedeniyle kimi zaman SSK malullük maaşı kimi zaman da Bağ-Kur malullük maaşı daha yüksek çıkabilir. Hangisinin yüksek olacağını ancak ödenen prim dönemi ve prim matrahına bakarak tespit etmek mümkün olur. Yani bir genelleme yaparak SSK malullük maaşı veya Bağ-Kur malullük maaşı daha yüksek olur denemez.
Star Gazetesi | 13.09.2018
