* Kısa bir süre önce Resmi Gazete’de yayımlanan yeni İş Mahkemeleri Kanunu, işe iade uygulamasında önemli değişiklikler getirdi. Yeni düzenleme ile iş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle dava açmadan önce arabulucuya başvuracak. Anlaşmaya varılamaması halinde son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilecek.
İşçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıklar hem çalışma hayatının hem de yargının gündeminde önemli bir yer tutuyor. Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü verilerine göre iş davalarının yıllık ortalama görülme süresi 2010’da 466, 2011’de 488, 2012’de 483, 2013’de 381, 2014’de 417, 2015’de 431 ve 2016’da ise 434 gün olarak karşımıza çıkıyor.
Geçtiğimiz yılın sonu itibarıyla ilk derece mahkemelerindeki 3 milyon 525 bin civarındaki hukuk uyuşmazlığının yaklaşık yüzde 15’i iş uyuşmazlıklarından kaynaklanıyor. Yargıtay’dan alınan istatistiki verilere göre 2016’da bakılan 780 bin civarındaki hukuk uyuşmazlığının yaklaşık yüzde 30’u iş hukukundan kaynaklanıyor.
Bu durum, iş uyuşmazlıklarının çözüm sürecini uzatırken, yargının çığ gibi artan iş yükü altında sağlıklı karar vermesini de engelliyor. Öte yandan değişen endüstri ilişkileri ve farklılaşan iş ilişkisine karşın halen 1950’den kalma İş Mahkemeleri Kanunu ile yargılama süreci yürütülmeye çalışılıyor.
İş yargısında bu sorunların çözümü amacıyla geçtiğimiz günlerde Resmi Gazete’de yayımlanan yeni İş Mahkemeleri Kanunu, aynı zamanda işe iade uygulamasında da önemli değişiklikler getirdi.
DAVA AÇMA ŞARTLARI
Çalışmakta olan işçilerin geçerli bir sebep olmadan veya keyfi olarak işten çıkarılmalarına karşı iş güvencesi kapsamında işe iade hakları bulunuyor. Ancak bütün işçiler işe iade hakkından yararlanamıyor. Bunun için:
- İşçinin çalıştığı işyerinde en az 30 işçi ve üzeri çalışanın bulunması
- İşçinin belirsiz süreli iş sözleşmesine istinaden çalışması
- İşçinin işveren vekili veya üst düzey yönetici (işçi alma ve çıkarma yetkisinin) olmaması
- Geçerli veya haklı bir neden olmaksızın işveren tarafından işçinin işten çıkarılması
- Yer altı işlerinde çalışan işçiler dışındaki diğer işçilerin en az altı aylık kıdeminin bulunması şartları birlikte aranıyor. Bu şartların tamamını taşımayan işçiler, iş güvencesinden faydalanamıyor.
ARABULUCUYA BAŞVURMADAN DAVA AÇILAMAYACAK
İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde dava açabiliyor.
Yeni düzenleme ile birlikte iş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle dava açmadan önce arabulucuya başvurmak zorunda.
Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde ise son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilecek.
Arabulucuya başvurmaksızın doğrudan dava açılması sebebiyle davanın usulden reddi hâlinde ret kararı taraflara resen tebliğ edilecek. Kesinleşen ret kararının da resen tebliğinden itibaren iki hafta içinde arabulucuya başvurulabilecek. Dava ivedilikle sonuçlandırılacak. Mahkemece verilen karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde, bölge adliye mahkemesi ivedilikle ve kesin olarak karar verecek.
ÜCRET VE TAZMİNATLAR NASIL BELİRLENECEK?
Yeni düzenleme ile birlikte işe iadede mahkeme veya özel hakem, işe iade (iş güvencesi) tazminatı ile işçinin boşta kalma süresine ait ücret ve diğer hakları, dava tarihindeki ücreti esas alarak parasal olarak belirlenecek.
Arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların, işçinin işe başlatılması konusunda anlaşmaları hâlinde;
- İşe başlatma tarihini
- Üçüncü fıkrada düzenlenen ücret ve diğer hakların parasal miktarını
- İşçinin işe başlatılmaması durumunda ikinci fıkrada düzenlenen tazminatın parasal miktarını belirlemeleri zorunlu olacak. Aksi takdirde anlaşma sağlanamamış sayılacak. İşçinin kararlaştırılan tarihte işe başlamaması halinde fesih geçerli hale gelecek.
iTO HABER I 07.11.2017
