Toplam 13.4 milyon işçinin 1.8 milyonu sendikaya üye. İşçileri temsil eden toplam 182 sendika ve bu sendikaların da bağlı olduğu 6 konfederasyon bulunuyor. 3.5 milyon çalışan ile en yoğun çalışılan işkolu ticaret ve eğitimde sendikalaşma oranı sadece yüzde 5. Sendikalaşmanın en yoğun olduğu sektör ise yüzde 43 ile savunma ve güvenlik sektörü.
1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramı birlik, dayanışma ve haksızlıkla mücadele günü olarak işçi ve emekçiler tarafından dünya çapında kutlanıyor. Bu yıl ise sendikaların belirlemesiyle kutlamaların ana gündem konusu son günlerde çokça tartışılan kıdem tazminatı fonu ve iş güvenliği olacak. Peki, işçi sayısı nedir, işçiler hangi sektörlerde daha yoğun çalışıyor ve daha da önemlisi işçilerin kaçı sendikalı? Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre aktif sigortalı çalışan sayısı 22 milyonun biraz üzerinde. Bunun 16 milyonu 4/a denilen ve bir iş yerinde sözleşmeli işçi olarak çalışanlardan oluşuyor. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının son açıkladığı verilere göre de toplam işçi sayısı 13 milyon 412 bin. Bu da şu anlama geliyor, SGK’ya bağlı aktif çalışanların yüzde 61’e yakını işçilerden oluşuyor.
SENDİKA SAYISI 182
Gelelim, işçilerde sendikalaşma oranına. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının bu yılın Ocak ayında yayımladığı verilere göre, toplam 13 milyon 412 bin işçinin, 1 milyon 859 bini sendikaya üye. Yani, sendikalı işçi sayısı sadece yüzde 13.86. Beş yıl önce ise işçilerin yüzde 9.20’isi sendikalıydı. Bugün işçilerin üye olduğu toplam sendikası sayısı ise 182. Biri bağımsız olmak üzere de toplam 6 tane işçi konfederasyonu bulunuyor. İşçilerin en yoğun çalıştığı işkolu ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar. Bu işkolunda toplam 3.5 milyon işçi çalışıyor. Ancak bu işkolunda sadece 188 bin işçi sendikaya üye bulunuyor. Daha açık bir anlatımla işçilerin en yoğun çalıştığı alanda sendikalaşma oranı sadece yüzde 5. Sendikalaşmanın en yoğun olduğu sektör ise savunma ve güvenlik sektörü. Bu alanda çalışan 297 bin 767 işçinin yüzde 43’ü sendika üyesi. İkinci sırayı ise banka, finans ve sigorta sektörü alıyor. Bu sektörde de çalışan 287 bin 441 bin kişinin yüzde 34.85’i sendikalı çalışıyor.
Sendikalaşma oranının en düşük olduğu sektör ise konaklama ve eğlence sektörü. Bu alanda çalışan 840 bin 112 kişinin sadece yüzde 4.26’sı sendikaya kayıtlı. Konaklama ve eğlence sektörünü, inşaat takip ediyor ve inşaat alanında çalışan 1.2 milyon işçinin sadece yüzde 4.35’i sendikaya kayıtlı çalışıyor.
YÜZDE 52’Sİ TÜRK-İŞ ÜYESİ
En çok üyeye sahip sendika ise 315.199 kişi ile Tüm Belediye ve Genel Hizmet İşleri Sendikası (HİZMET-İŞ) ki, bu da kendi alanında yüzde 30’a yakın sendikalaşma oranı anlamına geliyor. Bu alanda ikinci sırayı ise Türkiye Enerji, Su ve Gaz İşçileri Sendikası (TES-İŞ) alıyor. TES-İŞ’in 61 binden fazla üyesi bulunuyor. Konfederasyonlara bakıldığında da Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) 975 bin 300 kişiyle en kalabalık üyeye sahip konfederasyon. Toplam sendikalı işçilerin yüzde 52’si TÜRK-İŞ çatısı altında. Hak İşçileri Sendikaları Konfederasyonu’nun (HAK-İŞ) ise 684 bin 144 üyesi bulunuyor. Türkiye Devrimci İşçi Sendikası’nın (DİSK) üye sayısı ise 171 bin 428. Tüm İşçi Sendikası’nın (TÜM-İŞ) 839, Birleşmiş İşçi Sendikası’nın (BİRLİK-İŞ) 372 üyesi bulunuyor.
MEMURLARIN YÜZDE 67’Sİ SENDİKALI
– KAMUDA toplam 2 milyon 473 binden fazla memur çalışıyor. Memurların 1 milyon 673 bini ise sendikalı. Bu da kamuda çalışan memurların yüzde 67.65’nin sendikalı çalıştığı anlamına geliyor. Kamuda en yüksek sendikalaşma diyanet ve vakıf hizmetlerinde görülüyor. Bu alanda 117 bin 302 kişi çalışıyor ve bunların yüzde 68.54’ü DİYANET-SEN’e kayıtlı. İkinci sırayı ise yerel yönetim hizmetleri alıyor. Bu iş koyunda 113 bin 861 memur çalışıyor ve bunların yüzde 61.16’SI Belediye Özel İdare Çalışanları Birliği Sendikası üyesi. Tarım alanında ise 76 bin 292 memur çalışıyor, bunların da yüzde 56.58’i Tarım Orman Çalışanları Sendikasına kayıtlı çalışıyor. Kamuda basın yayın hizmetlerinde çalışan 35 bin kişinin yüzde 48’i BİRLİK HABER-SEN üyesi. Eğitim ve sağlık alanında da sendikalaşma oranı yüksek. Eğitimde çalışan 1.1 milyon memurun yüzde 36’a yakını, sağlıkta çalışan 546 bin çalışanın da yüzde 45.5’i sendikalı. Kamuda 10 adet de konfederasyon bulunuyor. Bunların arasında en çok üyesi olan konfederasyon, 1 milyon kişi ile Memur Sendikaları Konfederasyonu (MEMUR-SEN). İkinci sırayı ise 394 bin 423 üye sayısı ile Türkiye Kamu Çalışanları Sendikaları Konfederasyonu (KAMU-SEN) alıyor. Kamu Emekçileri Sendikası Konfederasyonunun (KESK) ise 146 bin 287 üyesi bulunuyor.
HAKKINI ALAMAYAN İŞÇİ ARABULUCUYA KOŞTU
– İŞÇİ ile işveren arasındaki uyuşmazlıklarda zorunlu olarak arabulucuya başvurma uygulaması 2018’in başında hayata geçirildi. Buna göre; işçi, ücret, yıllık izin, kıdem, fazla mesai ve ihbar tazminatı gibi işveren ile anlaşamadığı konularda dava açmadan önce zorunlu olarak arabulucuya başvuruyor. Aynı şekildi işveren de alacak ve tazminat gibi konularda çalışanı ile anlaşamaması halinde önce arabulucuya müracaat ediyor. Arabulucuya gitmeden açılan davalar mahkemeler tarafından reddediliyor. Arabulucu, en geç 1 ay içinde uyuşmazlığı çözmek zorunda. Anlaşma sağlanamazsa 2 hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabiliyor. Adalet Bakanlığı’nın son açıkladığı verilere göre de 2018’in sadece ilk 5 ayında arabuluculuk müessesine 15 bin 665 başvuru geldi ve bunların yüzde 92’si, yani 14 bin 452’si, işçi-işveren uyuşmazlıklarından kaynaklanıyor. Başvuruların 14 bin 140’ında arabulucu aracılığı ile anlaşmaya varılırken, sadece 312’sinde anlaşma sağlanamadı. Anlaşmazlıklarda ilk sırayı ise işveren ile aylık ücret alıyor. İşçiler, işe girerken taahhüt edilen ücreti alamadığından şikayet ediyor. Uyuşmazlığın ikinci nedeni ise kıdem ve ihbar tazminatı. İşçiler her iki tazminatı da alamamaktan arabuluculuk sistemine başvuruyor.
Noyan Doğan
Hürriyet Gazetesi – 01.05.2019
